Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги фарғона давлат университети

1.Экологик менежмент тизимлари соҳасидаги
ҳалқаро тавсиялар ва стандартлар
Ривожланган мамлакатларда сифатли маҳсулот ва хизматлар олиш мақсадида менежментнинг асосий фалсафаси ва концепцияси этиб Умумий Сифат Менежменти танланган (Total Quality Management).
Бу Сифат Менежментининг ҳамма талабларини амалга ошириш учун Ҳалқаро Хамжамият экологик қонунчилик ва назоратнинг қатъий тизимини яратишга харакат қилмоқда.
Экологик менежментни ташкил қилишда дастлабки қадамини 1990-йилда “Экологик акт” тузиш орқали Буюк Британия қўйди. 1992-йилда эса Британия стандартлаштириш институти томонидан экологик менежмент тизимлари соҳасида Стандарт BS-7750 ишлаб чиқилди.
Иш бошида BS-7750 принцпларига мос тушадиган характеристикаларни Британия корхоналари эркин тарзда беришлари кўзда тутилган эди. Кейинроқ Буюк Британияга бошқа давлатлар хам қўшилишди. Стандартнинг ўзи эса, бошқа халқаро ҳужжатларнинг тайёрланишига асос бўлиб хизмат қилди.
BS-7750 стандарти экологик менежмент тизимларининг ишлаб чиқиш ва амалга оширишнинг кейинги этапларини назарда тутади:

1. 
   Аҳволнинг дастлабки кўриб чиқилиши. (корхонада қўлланилаётган ва унинг олдига қўйилган барча экологик нормативларини аниқлаш лозим).
   
2. 
   Экологик сиёсат-тайёрлаш. (Бу хужжат корхона фаолиятининг барча аспектлари ва маҳсулотларни қамраб олиши шунингдек хар бир тараф, хар бир муассаса ва шахс тамонидан амал қилиниши шарт).
   
3. 
   Экологик менежмент тизимида масъулият ва вазифаларни бўлиш структурасини аниқлаштириш.
   
4. 
   Атроф муҳитга корхонанинг таъсир даражасини аниқлаш.
   
5. 
   Корхона мақсад ва вазифаларини экологик нуқтаи назаридан ишлаб чиқиш.
   
6. 
   Атроф муҳитга таъсир этувчи корхонанинг маълум фаолият этаплари, жараёнларини аниқлаш ва улар фаолиятининг назорат тизимини яратиш.
   
7. 
   Экологик менежмент дастурини ишлаб чиқиш. (Дастур шундай ташкил қилиниши кераккки, у ўз ичига корхонанинг аввалги фаолияти ва келажакдаги маҳсулотларининг атроф муҳитга таъсир қилиши мумкинлигини олиш керак).
   
8. 
   Экологик менежмент тизими аудиторига тизим ишлаётган ёки йўқлигини билишга ёрдам берадиган бошқарувни ишлаб чиқиш. (Бу тизим корхонанинг асосий аспектлари атроф муҳитга қай даражада таъсир қилишини аниқлаш керак).
   
9. 
   Муҳум экологик воқеалар, фаолият турлари ва хокозоларни рўйхатга олиш тизимининг ўрнатиш. (Масалан, экологик сиёсат талабларининг бузулиш холлари, аҳволини яхшилашга қаратилган чора-тадбирлар).
   
10. 
    Экологик аудитлар. BS-7750 аудитциялаштириш жараёнини кўрсатиши ва аудиторлик режасининг талабларини деталлаштириш керак (BS-7750 да аудициялаштириш деганда мунтазам баҳолашни тушунилади).
    

BS-7750 Финландия, Нидерландия ва Швеция томонидан қабул қилинди. Франция, Ирландия ва Испания ўз стандартларини ишлаб чиқишди. Австрия эса экологик менежмент тизимларининг ҳалқаро талабларини чоп этилишини кутишга қарор қилди.