Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги фарғона давлат университети

2. Экологик менежмент схемаси ва аудициялаштириш (EMAS)

1992 йилнинг мартида Европа Хамжамияти томонидан “Эко- аудициялаштиришнинг талаблари” ишлаб чиқилди. Бу ҳужжатнинг мақсади-экологик аудицияни амалга ошириш ва корхона фаолиятини баҳолаш стимулларини ташкил қилишдир. Бунда баҳолаш деганда табиатни ҳимоя қилиш қонунчилики талаблари амалга оширилишигина эмас, корхонанинг ўз экологик сиёсатининг вазифаларини амалга ошириш даражаси тушунилади.

1993 йилда экологик менежмент ва аудиция схемаларининг ташкил қилиш талабларини тамомланган кўриниши чоп этилади.(EMAS). 1995 йилда эса EMASга биноан корхоналар сертификатлаштирилиш имконига эга бўлишди.
Экологик менжмент тизими экологик сиёсат мақсадларига етишиш ва маълум вазифаларни босқичма-босқич ечиш учун яратилган. Экологик менжмент тизими (EMAS) “Умумий сифат менежменти” TQM асосида ташкил қилинган.
EMAS нинг мақсади шундан иборатки корхонанинг ишлаб чиқариш фаолиятини яхшилашдир. Шунингдек аҳолига экологик ахборотни етказиш.
Талабларга биноан ташкилотларни рўйхатдан ўтказиш эркин ҳолда амалга оширилади.
EMAS талабларига биноан экологик менежмент тизимлари доираси беш асосий элементдан ташкил топган.
- Экологик сиёсатни ташкил қилиш ва хужжатни чоп этиш. Бу хужжат маълум экологик мақсадларни муҳум вазифаларни ечиш орқали эришишини назарда тутади;
- Аниқ аҳволни баҳолаш, яъни экологик менежмент тизимлари фаолиятининг самарадорликини бахоловчи дастлабки фаолият характеристикаларини ўрнатиш;
- Корхона экологик сиёсатининг мақсадларига жавоб берувчи аниқ вазифаларни ташкиллаштириш;
- Олдинга қўйилган вазифаларни амалга ошириш босқичлари ва йўлларини деталлаштирувчи экологик дастурни ишлаб чиқиш;
- Ташкилот томонидан қўйилган вазифалар ҳал қиляптими, йўқми билиш учун экологик аудиция ўтказиш.
Кўриниб турибдики, стандартдаги кўрсатилагн талаблар бир-бирига жуда яқин. Яна бир марта эслатиб ўтсак, EMAS фақатгина Европага хос хужжат. Кўпчилик экспертларнинг таъкидлашича келажак Ҳалқаро Институт ISO, томонидан ишлаб чиқилган бутун дунё тизими ва стандартларига тегишлидир.