Олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини оширишни

тагига ўтқазинг мени, Мен учун йиғласин, мен йиғлаб бўлдим” 
мисралари, аслида, бемор санъаткорнинг тушкун руҳий ҳолати ифодасидир. 
Шўро давридаги зуғумларни билган замондошларимизнинг дунёқараши ва 
диди бу шеърий қаторларни адолатсиз замондан норози исёнкор шоирнинг 
ноласи тарзида қабул қилишга мойил. Шеърдаги ўша сатрларни олим ва 
шоир Раҳимжон Раҳмат қандай изоҳлайди: “Шоирнинг ҳаёт ва ижоди – 
инсон психикаси ҳақидаги билимларимизни бойитадиган манба. Биз 
шоирнинг ҳаёти ва ижоди тимсолида ўз руҳиятимизга оид жуда 
қизиқарли, мураккаб сир-асрорлардан воқиф бўламиз. Таъбир жоиз бўлса, 
шоирлар – инсон руҳий камолоти йўлида қурбон бўлгувчи қавм. Шу 
маънода айтиш мумкинки, Миртемир 30-йилларда олган нафасини 60-
йилларга келиб ташқарига чиқарди. У деярли 30 йил давомида нафас 
олмай яшади: ижодий эрки бўғилиб, қаттиқ ҳолдан тойган шоир 60-
йиллар қирғоғига аранг етиб келиб: “Мажнунтол тагига ўтқазинг мени, 
Мен учун йиғласин...”,- дея олди холос
6
”. 
Бадиий ижод тарихида юқоридагилардан ҳам таъсирлироқ мисолларни 
кўплаб келтириш мумкин. Бу ҳолат кўрсатадики, адабий асарнинг бадиий 
таҳлили учун ижодкор образини идрок этиш, муаллифнинг тажаллисига 
айланиш ягона асос сифатида қаралиши таҳлил моҳиятини тўлиғича 
ифодалай олмас экан. Текширилаётган бадиий асардан хулоса чиқариш, уни 
тадқиқ қилиш таҳлил этувчининг савияси, диди, дунёқараши, ҳаётий 
тажрибаси ва бошқа бир қатор омилларга боғлиқ эканлиги ҳақиқатдир.
Рауф Парфи ва унга издош бўлган ижодкорларнинг асарлари турли 
ўзбек синчилари томонидан мутлақо бир-бирига зид тарзда таҳлил этиб 
келинганлиги, уларнинг ҳар бири шоирнинг бадиий нияти, санъаткорлик 
маҳоратини ўзича англаганлиги ҳам шундан далолатдир. 
Олимлар орасида бадиий таҳлилни асар матнидаги турли эстетик 
унсурларни қидириб топиш ва уларнинг ўзаро мутаносиблигини аниқлашга 
қаратилган фаолият деб қарайдиган мутахассислар ҳам бор. Чунончи, 
россиялик олима Г. Н. Тараносова назарида: «...таҳлил адабий асарни 
6
Раҳимжон Раҳмат. Дала гуллари (Адабий мақолалар, кузатишлар ва шеърлар). -Т.: 2006. 35-36-бетлар. 

---

41