Олий таълим муассасаларининг ўзбек тили ва адабиёти бакалавриат йўналиши таълим дастурида талабаларга миллий қадриятларимиздан бўлган ўзбек шевалари тўғрисида илмий-амалий билимларни бериш кўзда тутилган

-ги, -ки, -даги
аффикслари қўшилиши билан 
ясалади. Мас. : 
нарйағы – манжағи (қипчоқ),
йɔзгъ - қъшкъ.
Равиш антонимлар
. Бу каби антонимлар маънолар зиддиятидаги 
ҳаракатнинг ҳолатини ижро этилиш ўрни ва йўналишини, юзага келиш 
пайтини, ҳаракат ёки белгининг миқдорини, мақсадини ифодалайди. Мас. : 
бɔшъ-əхъръ; зор-бəзор, қъттъ-мөл 
(кўп маъносида)
.
Феъл антонимлар
. Ўзбек адабий тилидагидек шеваларда ҳам феъл 
антонимлар мавжуд. Бундай антонимлар иш-ҳаракатдаги бир-бирига зид 
тушунчаларни англатади. Феъл антонимлар, кўпинча, белги билдирувчи 
антоним сўзлардан (сифатлардан - равишлардан) ясалган феъллардан 
иборат бўлади. Мас. : 
йɔшəрмɔқ - қəртəймɔқ; копəймɔқ - ɔзəймɔқ; 
йɔръшмɔғ - қɔрɔнғълəшмɔқ
. Шевалардаги феъл антонимларни лексик 
маъно жиҳатдан қуйидагича изоҳлаш мумкин.
1) Қарама-қарши йўналишдаги маънони ифода этувчи иш-ҳаракатни 
билдирувчи феъл антонимлар: 
туймɔғ - йъшмɔғ; ɔчъш - йɔпъш // əчъш - 
йəпъш.
2) Предметларнинг ҳолатини ифода этувчи феъл антонимлар: 
ъсъмɔғ - 
сувъмɔғ; төңлəмɔғ - эръмɔғ.

---

110 
3) Кишиларга хос бўлган руҳий ва физиологик ҳолатни ифодаловчи 
феъл антонимлар: 
суйунмɔқ - əчънмɔқ, мункəймɔқ - йɔшəрмɔғ, бɔйъмɔқ - 
нɔчɔрлəшмɔғ
каби.
Антонимларнинг синонимияга муносабати 
Сўзларнинг антоним ва синонимларини таққослаб ўрганиш уларнинг 
турли маъноларини аниқлашда катта фойда келтиради. Тилимиздаги ҳар 
бир антоним компонентининг бир қанча синоними бўлиши мумкин. Бу 
ҳолат адабий тилдагига қараганда шеваларда кўпроқ учрайди. Масалан: 
əййɔр - сɔддə; əййɔр
- тулкъ, пъхънъ йɔргəн, шумтəкə, жəдугəр, муғɔмбър;