Олий таълим муассасаларининг ўзбек тили ва адабиёти бакалавриат йўналиши таълим дастурида талабаларга миллий қадриятларимиздан бўлган ўзбек шевалари тўғрисида илмий-амалий билимларни бериш кўзда тутилган

Бух, Сам, Нав. в. ш. ҳьшньмə, 
ҳьштьмə, ҳьчбəлͻ, ҳьччь каби; 
Қўқон
: ҳьштьмə, 
Тошкент
: ҳьштəмə, 
Андижон
, 
Наманган, Жиззах
, 
Сурхондарё
: ҳьштəмə
каби. 
Гумон олмошларидан [
бир нима, бир нарса]
олмошлари Бух. Сам. 
шеваларида [
биннима, биннеса]
тарзида қўлланилади. Бу Қўқон, Наманган 
шеваларида ҳам учрайди. 
Ўзбек шеваларида феъл сўз туркумига оид морфологик 
хусусиятлар.
Ўзбек халқ шеваларида ўзининг хилма-хил маъно 
оттенкаларига эга бўлган феъл сўз туркуми ҳам мавжуд бўлиб, унинг майл, 
замон, нисбат категориялари ўзбек адабий тилидагидек бўлсада, уларнинг 
шевалараро ўзига хос хусусиятлари ҳам учрайди. Ўзбек адабий 
тилидагидек, қарлуқ лаҳжасига оид шеваларда буйруқ-истак майлининг II 
шахс бирлиги феъл ўзагига 
[-гьн, -кьн
] қўшимчаларини қўшиш орқали 
ясалади.. Қипчоқ лаҳжасига оид шеваларда мазкур қўшимча [-
ғын, //- қын
] 
вариантлари билан учрайди: 
уйға барғын, алавди яққын
каби. Бу 
қўшимчалардан сўнг 
[-ак]
аффиксининг қўшилишидан буйруқ-истак 
майлидаги 
боргинак, айтгинак
сўзлари қипчоқ лаҳжасига оид шеваларда 
барғинак, билғинак 
тарзида қўлланилади. Ўзбек шеваларида буйруқ-истак 
майлининг II шахс кўплик формаси [-
ънг /-ынг/, -ынгиз/-ынгиз/ -ынғиз, -
нг, -н+ғиз]
қўшимчалари орқали ясалади ва маъноси бир шахсга қаратилган 
бўлади: 
оқънг, келънг, ͻ: нг, кенг, ъшленгъз, оқънгъз
; қипчоқ лаҳжасига 
оид шеваларда 
анг (η), баринғыз
каби.
 
Шарт майлининг қўлланишида ҳам шевалараро айрим фарқлар 
учрайди. Бу кўпроқ шарт майлининг I, II, III шахс кўплик формаларининг 
ишлатилишида кўринади. Қарлуқ лаҳжасига оид шеваларда шарт 
майлининг II шахс кўплик формаси