Олий таълим муассасаларининг ўзбек тили ва адабиёти бакалавриат йўналиши таълим дастурида талабаларга миллий қадриятларимиздан бўлган ўзбек шевалари тўғрисида илмий-амалий билимларни бериш кўзда тутилган

ЗБЕК ХАЛҚ ШЕВАЛАРИНИНГ МОРФОЛОГИЯСИ
ЎЗБЕК ХАЛҚ ШЕВАЛАРИНИНГ МОРФОЛОГИК ХУСУСИЯТЛАРИ 
Ўзбек тилининг кўп шевалилиги ва уларнинг ўзига хос хусусиятларга 
эгалиги бу тилни бошқа туркий тиллардан ажратиб туради. Буни ўзбек 
диалектологиясида бажарилган илмий тадқиқот ишлари ҳамда унда 
сақланган тарихий-этнолисоний маълумотлар тасдиқлайди.
 
Ўзбек шевалари морфологияси ҳам ўзида қадимий луғавий 
бирликларни сақлаб келаётган ноёб манбадир. Ўзбек шеваларида 
морфологик шаклларни қўллашда ўзига хос хусусиятлар мавжуд. Бу, 
албатта, у ёки бу шева тарқалган ҳудуднинг ўрни, тарихий шароитлари, 
аҳоли этник таркибига боғлиқ ҳолда юзага келган. Ўзбек шеваларида 
морфологик шаклларни қўллашда маълум даражада ўзбек адабий тилидан 
фарқланадиган хусусиятларни отларнинг асосий морфологик белгилари 
бўлган кўплик, эгалик, келишик шаклларининг ишлатилишида, сўз 
туркумларининг грамматик формаларида, шева сўзларнинг ясалишида 
кўриш мумкин.
 Ўзбек халқ шеваларида кўплик шакли
Ўзбек шеваларида кўплик шаклининг жуда кўплаб қўшимчалари 
қўлланилади: -
лар // -лəр // -лəй // -ла // -лə // -те // -ер // -ар // -ер; -е (зе) ; -
на; -не; -нар // -нер // -дар // -дер // -тар // -тер // -зар // 
-
зер // -сар //-сер
тарзидаги вариантлари мавжуд. Ўзбек шеваларида 
[-лə]
кўплик қўшимчаси 
ҳурмат маъносида ҳам ишлатилади. Кўплик маъносини ифодаловчи 
[-ə, -лə]
қўшимчалари соф кўплик маъносини ифодалашдан ташқари мазкур 
шеваларда умумлаштириш, чама-тахмин маъноларини ҳам билдиради. 
Дəдəмлəнь көрдьнгмь?
(Отаси ва оила аъзолари маъносида). 
Улə сͻəт он 
ьккьлəдə келишди (чама, тахмин
). Кўплик қўшимчасининг
 [-ə, -лə]
шакли 
қарлуқ типли барча шеваларда қўлланилади: 
уйлə, ме: мͻнлə, биза, силə
каби.
Қипчоқ лаҳжасига оид шеваларда кўплик категориясининг