Олий таълим йўналишлари ва мутахассисликларининг давлат таълим стандартлари асосида фанлар бўйича ўқув дастурларини ишлаб чиқиш ва татбиқ этиш Тартибига

Taxogeneratorlar.
Avtomatik rostlash sistemalarida burchakli tezliklarni elektr yurituvchi kuchga o'zgartirish vazifasida hamda tezlik bo'yicha teskari bog'lanishi uchun o'zgaruvchan va o'zgarmas tokli taxogeneratorlar ishlatiladi. Generatorli rejimda ishlaydigan kam quvvatli elektrik kollektorli mashina o'zgarmas tokli taxogenerator hisoblanadi. Qo'zg'atish usuliga ko'ra o'zgarmas magnit yordamida qo'zg'atuvchi magnitoelektrik (9. a-rasm) va maxsus qo'zg'atish cho'lg'ami elektrodinamik (9 b-rasm) turlariga bo'linadi. Rotor harakati natijasida induksiyalangan elektr yurituvchi kuch quyidagi formula yordamida aniqlanadi:

E = S_e F ; (1.13.)

Bu yerda:

- rotor aylanishi burchak tezligi.

Ce - mashinaning konstruksiyasiga bog'liq o'zgarmas koeffitsient;

F - qo'zg'atish oqimi;

Ideal holda, qo'zg'atish oqimi o'zgarmas bo'lganda, (F q sonst.) taxogenerator elektr yurituvchi kuch rotor aylanishining chiziqli tezligiga bog'liqdir.

E = k ; (1.14.)

bu yerda k - proporsionallik koeffitsienti.

Qo'zg'atish usuliga ko'ra taxogeneratorlarni magnitoelektrik, elektrodinamik va rotorli turlari mavjud.

13-rasm. Taxogeneratorning prinsipial sxemasi.

a) magnitoelektrik; b) elektrodinamik, v) rotorli taxogeneratorlar.
O'zgaruvchan tokli taxogenerator - ikki fazali qisqa tutashuv rotorli ansixron mashinadir. (13 - rasm). Statorda bir-biriga nisbatan 90 gradus surilgan ikki cho'lg'am joylashgan. Cho'lg'amlardan biri qo'zg'atish cho'lg'ami U - o'zgaruvchan tok manbaidan ozuqa oladi. Boshqasi chiqish Uchik - nagruzkaga yoki o'lchash asbobi va ASR elementiga ulanadi. Rotorlarning aylanishida taxogeneratorning chiqishida qator aylanish tezligiga proporsional kuchlanish hosil bo'ladi.