Олий таълим йўналишлари ва мутахассисликларининг давлат таълим стандартлари асосида фанлар бўйича ўқув дастурларини ишлаб чиқиш ва татбиқ этиш Тартибига

Tenzometrik o'zgartgichlar.
Tenzometrik o'zgartgichlar mashina detallarining elastik deformatsiyasini o'lchash uchun ishlatiladi. Ularning ishlash prinsipi tenzoeffekt hodisasiga asoslangan. Bu yupqa qog'oz 2 ga zigzagsimon ingichka konstantan sim (0,01:0,05 mm diametrli) yopishtirilgan o'tkazgichdan iborat. Simning uchlariga 1 chiqish klemmalari o'rnatiladi (6.rasm) va o'lchash sxemasiga ulanadi. Deformatsiyani o'lchash uchun o'zgartgich tekshiriladigan buyum sirtiga yopishtiriladi. Detallarni cho'zilishi va qisilishi natijasida unga yopishtirilgan sim ham deformatsiyalanadi va qarshiligi R o'zgaradi.

R = ; (1. 11.)

Bu yerda: L - sim uzunligi;

S - simning ko'ndalang kesim yuzasi

- solishtirma qarshilik.

Sim uzunligining nisbiy o'zgarishi uning qarshiligining nisbiy o'zgarishiga olib keladi.

; (1.12.)
Bu yerda: K - tenzosezgirlik koeffitsenti (K q 1,9 2,1) va - qarshilik va uzunlikning o'zgarishi.

Simli tenzometrik o'zgartgichlarning afzalligi-statik xarakteristikasining chiziqligi, kichik og'irlik va gabariti, hamda oddiyligidir. Kamchiligi esa-kichik sezgirligi va issiqlikning ta'siridir.

10-rasm. Tenzometrik o'zgartgichning sxemasi.