O’lchov transformatorlarining vazifasi, tuzilishi va ishlash printsipi. 23-variant

O‘lchov kuchlanish transformatorlari. 
Kuchlanish transformatori yuqori 
kuchlanishni standart miqdor 100 yoki 100/
3
V 
gacha kamaytdrish hamda o‘lchash zanjiri bilan rele 
muhofazasini yuqori kuchlanishli birlamchi 
zanjirdan ajra tish uchun xizmat qiladi. 65-rasmda 
bir fazali quchlanish transformatorining ulanish 
sxemasi keltirilgan; bunda birlamchi chulg‘am 
tarmoqning 
1
U
kuchlanishiga, ikkilamchi chulg‘am 
(
2
U
kuchlanish) ga esa o‘lchash priborlari bilan 
relening g‘altaklari parallel ulangan. Xavfsizlikni 
ta’minlash maqsadida ikkilamchi chulg‘amning chiqqichlaridan biri erga 
65-rasm. kuchlanish 
transformatorning ulanish 
sxemasi. 
1 - 
birlamchi chulg‘am; 2 –
magnit o‘tkazgich; 

---

tutashtirilgan. Kuchlanish transformatori tok transformatoriga nisbatan salt ishlash 
rejimiga yaqin rejimda ishlaydi, chunki priborlar va relening parallel g‘altaklari 
qarshiligi katta bo‘lib, ular iste’mol qiladigan tok esa kichik. 
Transformatsiyaning nominal koeffitsienti quyidagi ifodadan aniqlanadi: 
ном
ном
U
U
U
K
2
1
=
bunda 
ном
U
1
- nominal birlamchi kuchlanish; 
ном
U
2
- nominal ikkilamchi 
kuchlanish. 
O‘zakdagi magnit oqimining sochilishi va quvvatning yo‘qotilishi o‘lchashda 
xatolikka olib keladi: 
100
1
1
2
U
U
U
K
%
U
U
−
=

Tok transformatorlaridagi singari, ikkilamchi 
kuchlanish 
vektori 
birlamchi 
kuchlanish 
vektoriga nisbatan aniq 180° burchakka 
surilmagan. Bu burchakli xatolikni aniqlaydi. 
Nominal xatolik kattaligiga qarab 0,2; 0,5; 1; 3 
aniqlik klasslari bo‘ladi. 
Xatolik magnit o‘tkazgichning konstruksiyasi, 
po‘latning magnit singdiruvchanligi, ikkilamchi 
yuklama kattaligi va 

cos
ga bog‘liq. Kuchlanish 
transformatorlarining 
konstruksiyasida 
kuchlanish 
bo‘yicha 
xatolikni 
birlamchi 
chulg‘amning o‘ramlar sonini biroz kamaytirish yo‘li bilan kompensatsiyalash 
ko‘zda tutilgan, shuningdek, burchakli xatolik maxsus kompensatsiyalash chulg‘ami 
hisobiga kompensatsiyalanadi. 
Kuchlanish transformatorining ikkilamchi chulg‘amiga ulangan rele va o‘lchash 
priborlari chulg‘amlarining umumiy iste’moli kuchlanish transformatorining 
nominal quvvatidan oshmasligi kerak, chunki aks holda bu xatolikning ortishiga olib 
keladi. 
66-rasm. 
Kuchlanish 
transformatorlari chulg‘amlarining 
ulash sxemalari. 

---

Kuchlanish transformatorlari vazifasiga ko‘ra chulg‘amlarining turli sxemalarda 
ulanishi qo‘llaniladi. Uchta fazalarara kuchlanishni o‘lchash uchun ochiq 
uchburchaklik sxemasi asosida ulangan, ikkita bir fazali ikki chulg‘amli 
transformatorlar NOM, NOS, NOL ishlatish mumkin (66- rasm, a), shuningdek, 
chulg‘amlari yulduz shaklida ulangan uch fazali ikki chulg‘amli transformator 
NTMK qo‘llaniladi (66-rasm, b). Erga nisbatan kuchlanishni o‘lchash uchun Y
0
/Y
0
sxema asosida ulangan uchta bir fazali transformatorlar, yoki uch fazali uch 
chulg‘amli transformator NTMI (66- rasm, e) ishlatilishi mumkin. Oxirgi holda 
yulduz shaklida ulangan chulg‘am o‘lchash priborlarini ulash uchun qo‘llaniladi, 
ochiq uchburchaklik asosida ulangan chulg‘amga erga tutashishdan saqdaydigan 
muhofazalovchi rele ulanadi. Xuddi shunday qilib uch fazali gruppaga ZNOM 
tipidagi bir fazali uch chulg‘amli transformatorlar va NKF kaskadli transformatorlar 
ulanadi.