O’lchov transformatorlarining vazifasi, tuzilishi va ishlash printsipi. 23-variant

---

 
 
 
 

---

O’lchov transformatorlarining vazifasi, tuzilishi va ishlash printsipi. 
23-variant
 
Reja 
1.
O’lchov tok transformatorlarining vazifasi. 
2.
O’lchov tok transformatorlarining tuzilishi . 
3.
O’lchov tok transformatorlarining ishlash printsipi. 
4.
O’lchov kuchlanish transformatorlarining vazifasi. 
5.
O’lchov kuchlanish transformatorlarining tuzilishi . 
6.
O’lchov kuchlanish transformatorlarining ishlash printsipi. 
7.
Xulosa 
8.
Foydalanilgan adabiyotlar 
O‘lchov tok transformatorlari. 
Tok transformatori birlamchi tokning kattaligini 
o‘lchov priborlari va rele uchun eng qulay kattalikkacha kamaytirish, shuningdek, 

---

o‘lchov zanjirlarini birlamchi yuqori kuchlanish zanjirlaridan ajratish va himoya 
qilish uchun xizmat kiladi.
Tok transformatori yopik magnit o‘tkazgich 2 (61-rasm) hamda ikkita birlamchi 1 
va ikkilamchi 3 chulg‘amlarga ega. 
Birlamchi chulg‘am o‘lchanayotgan tok 
1
I
zanjiriga ketma-ket ulanadi, ikkilamchi 
chulg‘amga 
2
I
tok o‘tadigan o‘lchov priborlari 
ulanadi. 
Tok 
transformatori 
nominal 
transformatsiya 
koeffitsienti bilan xarakterlanadi: 
,
I
I
K
ном
ном
2
1
1
=
bunda 
ном
I
1
- birlamchi nominal tok, 
ном
I
2
- ikkilamchi nominal tok. 
Tok transformatorlarining ikkilamchi nominal toki qiymati 5 va 1 A deb qabul 
qilingan. 
Tok transformatorining transformatsiya koeffitsienti qat’iy o‘zgarmas miqdor 
bo‘lmay, balki magnitlovchi tokniig mavjudligidan kelib chiqadigan xatolik sababli 
nominal 
miqdordan 
farq 
qilishi 
mumkin. 
Transformatorning 
tokni 
transformatsiyalash xatosining qiymati quyidagi ifodadan aniklanady: 
.
I
I
I
K
%
I
100
1
1
2
1
−
=

Tok transformatorining xatosi uning konstruktiv xususiyatlari; magnit o‘tkazgich 
kesimi, magnit o‘tkazgich materialining magnit singdiruvchanligi, magnit yo‘lining 
o‘rtacha uzunligi, 
1
1
w
I
miqdorga bog‘liq. Tok transformatorlari ularga qanday talab 
qo‘yilishiga qarab 0,2; 0,5; 1; 3; 10 klass aniqliklarida ishlab chiqariladi. 
Ko‘rsatilgan raqamlar birlamchi chulg‘am 100—120% tok bilan yuklanilganda 
(oldingi uchta klass uchun) va 50—120% tok bilan yuklanilganda (oxirgi ikkita klass 
uchun) nominal tokka nisbatan protsentda ifodalangan tok transformatorining 
xatosini ifodalaydi. 0,2; 0,5 va 1 klassidagi tok transformatorlari uchun ham burchak 
xatosi normalanadi. 
61-rasm. Tok transformatorinig 
ulanish sxemasi 

---

Tok transformatorining xatosi ikkilamchi yuklama (priborlari, o‘tkazgich, 
kontaktlarning qarshiliklari) va birlamchi tokning nominal tokka karraligiga bog‘liq. 
Nagruzka bilan tok karraligining ortishi xatoning ortishiga olib keladi. 
Nominal tokdan ancha kichik bo‘lgan birlamchi toklarda ham tok transformatorining 
xatosi ortadi. 
0,2 klassdagi tok transformatorlari aniq laboratoriya priborlarini ulashda, 0,5 
klassdagilari esa - pul hisoblaydigan schyotchiklarda; 1 klassdagilari - hamma 
texnik o‘lchov priborlari uchun; 3 va 10 klassidagilari rele muhofazasi uchun 
ishlatiladi. 
Ko‘rib chiqilgan klasslardan tashqari, yana ikkilamchi chulg‘amlari D (differensial 
muhofaza uchun), Z (erga ulab muhofaza qilish uchun), R (boshqa rele muhofazalari 
uchun) tipdagi tok transformatorlari ishlab chiqariladi. 
O‘lchov priborlari va relening tok zanjirlari kichik qarshilikka ega bo‘lganligi 
uchun, tok transformatori q. t. rejimiga yaqin rejimda normal ishlaydi. Agar 
ikkilamchi chulg‘am uzilsa, magnit o‘tkazgichdagi magnit oqim keskin ortadi, 
chunki uning kattaligi endi birlamchi chulg‘amning magnit yurituvchi kuchi 
(m.yu.k.) bilan aniqlanadi. Bu rejimda magnit o‘tkazgich haddan tashqari yuqori 
temperaturagacha qiziydi, uzilgan ikkilamchi chulg‘amda esa, ayrim hollarda, bir 
necha o‘n kilovoltlarga etadigan yuqori kuchlanish hosil bo‘ladi. 
Aytib o‘tilgan hodisa sababli birlamchi chulg‘amdan tok o‘tayotganda tok 
transformatorining ikkilamchi chulg‘amini uzishga ruxsat etilmayda. O‘lchov 
pribori yoki releni o‘zgartirish zarurati tug‘ilsa, tok transformatorining ikkilamchi 
chulg‘ami avval qisqa tutashtiriladi (yoki rele, priborning chulg‘ami shuntlanadi).