Олабўжи романдан катта хикоя

– Илоҳо! 
Ултон кампирлар билан ҳам хўшлашиб: 
– Раҳмат, онахонлар! – деди. 
...Жануб уфқи ложувард, қовжироқ ўланлар қоплаган адир унга 
туташиб кетганга ўхшар, ўша томонда учаётган қарқуноқлар ҳам 
оқариб кўринар эди. У алафлар ичида хазон бўлган не-не чечаклар бор: 
сирачлар, хайригуллар, мингбошу бўтакўзу янтоқ... 
Ишга тушиб кетган ўроқчилар қаршисида улар шарт-шарт 
йиқилаётир ва ўрлаётган ғубору чанглари ҳам оқиш бўлиб, нурга 
йўғрилиб куринади. 
Arap қалбинг ярадор, малҳамнинг топилиши эса гумон бўлса, 
кўзларингга ёш келади... 
Ултон ғўдайиб-хўмрайиб босиб-босиб одим отар экан: “Эй, наҳотки 
Тўқлибой Қўчқоров анави ишлардан бехабар? – деди алам билан ва 
қаҳқаҳа отгиси келди. – Ҳаммасидан хабардор!.. Бироқ у киши 
мусулмончиликдан ҳам хабардор одам-ку! Ёки бу борада ҳам “шунақа”, 
деб қўя қоладими? Йўғ-е, бу – бошқа масала! 

---

442 
Бу – Машрабни “кўмиш”, совчиликка боришни йўқ қилиш, дуои 
фотиҳанинг юзига тупуриш билан тенг! 
Отинқизнинг сағанасини... 
Тавба, тавба. 
Ахир, унақа “махфий хат”лар келаверади-да? 
Йўқ: буниси даҳшатли: чопон-дўппи кийган кишининг... 
Ҳа, улар қўрқишаётир. 
Бунга сари “қаршилик” ҳам кучайиб боради...” 
Шу пайт аллақайдан учиб келган бир қирғий “қийқ-қийқ” 
этганича пичан ўраётганларга пасайиб, оқ қалпоқли кишига човут 
солганди, киши бошидан қалпоғини олиб ўтира қолди. 
Ёвқур қуш кўтарилиб кетди-ю, ўроқчилар орасида ҳам кулги 
кўтарилди. 
Ултон кўрдики, у киши... Ўзоқ Тўлаганов экан. 
У тиканпоялар оралаб ва тўпиқларини “чақтириб”, улар қошига 
етганида, илмий мудир кимларнидир жеркиб ташламоқда эди: