Олабўжи романдан катта хикоя

– Қанийди, – дея илжайди. Сўнг ичидан ўрлаган бир алам бўғзига 

---

384 
чиқди. – Аслида шундай бўлиши керак! – таъкидлади у. Кейин бу 
йўриғда тинмай, тўлиб-тошиб сўзлаш истаги шунчалик хуруж қилдики, 
у бир оғиз гапиролмай ютиниб қолди. Сўнгра хўрсиниб: – “Сенда одам, 
сен-да инсонсен!” – деди. – “Ки сен ҳам ҳур туғилғонсен!” 
Ниҳоят, ўзининг “озод инсон” бўлиб яшаётганидан қалби қувончга 
тўлиб, бу шеър ҳам ўзининг ҳаёт тарзини давра аҳли олдида бевосита 
тасдиқлагандек туюлди. 
Бироқ буларнинг ўзига ўхшамаслиги наша қилиб, ачина бошлади-
ю, кўзи ёшга тўлаётганини туйди: ахир у... 
...ночорликдан бу “йўл”ни танлаган-ку? Бу – йўл ҳам эмас, 
қочоқлигу таркидунёликнинг бир кўриниши, холос. 
Дарвоқе, шу ҳолда ҳам у – барибир... 
...жамоат орасида: умумдан фарқи кам! 
Мана, уйландиям... 
“Ҳа, ҳақиқатан ҳам дунёдан кечган кимсанинг жойи – бу ер эмас! –
Хаёлида етимчўққининг осмонталаш ўркачи кўриниб кетди. – У ерда 
айиқ яшарди-я?.. Ҳозир ҳам бор. 
Ўша айиқнинг жуфти бордир... – Шу он ёшлигида чўпонлар 
гурунгида эшитгани бир ҳикоя ёдига тушиб кетди. 
Бир қизчани айиқ олиб қочади. Орадан йиллар ўтиб, қизнинг 
акаси тоғ бағрида янтоқ ўриб юрганда, тепадан бир калава думалаб 
тушади. 
Ака калавани ўрай-ўрай чўққига чиқиб борса, синглиси бир тошда 
йиғлаб ўтирган эмиш. Қўлида урчуқ: калава уники экан. 
Жигарлар йиғлаб кўришадилар. Ва маълум бўладики, синглисини 
айиқ ўзига хотин қилган ва... 
...икки яшар жияни бор. 
Тоға жиянни тош билан уриб ўлдиради-да, синглисини қишлоққа 
олиб тушади. Ҳадемай айиқ ҳам ис олиб, бўкириб келганда, униям уриб