Оила кутубхонаси бахтли бола маънавияти

Луғатларда.
Инсон – арабча сўз. Бу сўз уч маънода келади. 1. Одам, одамзод, 
башар. 2. Ҳар бир якка шахс; одам. 3. Кимсага (одатда, салбий 
муносабатли) мурожаат шакли.
5
Капитал – немисча сўз. Бош, асосий, деган маъноларни беради. 
Ўзбек тилининг изоҳли луғати”да у уч маънода келади. 1.(иқт) – 
Ўзини ўзи кўпайтириш учун фойдаланиладиган, ўз эгасига фойда, 
даромад келтирадиган бойлик(қимматли қоғозлар, пул маблағлари, 
моддий мол-мулк ва ш.к.). 2. Катта маблағ, кўп пул, бойлик. 3. (Кўчма 
маънода) кимгадир катта бойлик, қадрият ҳисобланган, муҳим 
аҳамиятга эга бўлган, аҳамиятга молик нарса(Жамиятимизда инсон 
саломатлиги бебаҳо капитал ҳисобланади). Капиталист – капитал 
5
Инсон. Ўзбек тилининг изоҳли луғати: 80000 дан ортиқ сўз ва сўз бирикмаси. Ж. II.Е-М/Таҳрир 
ҳайъати: Т.Мирзаев(раҳбар) ва бошқ.; ЎзР ФА Тил ва адабиёт ин-ти. –Т.: “Ўзбекистон миллий 
энциклопедияси” Давлат илмий нашриёти, 2006. – 672 б. 213-б. 

---

18 
эгаси; ўз маблағларини, баъзан ёлланма меҳнатни фойда олиш учун 
ишлатадиган шахс.
6
Демак, тилимизнинг изоҳли луғатига кўра Инсон капитали бу - 
ҳар бир якка шахс, одамнинг ўзига фойда, даромад келтирадиган 
бойлиги(қимматли қоғозлар, пул маблағлари, моддий мол-мулк ва 
ш.к.) экан. Лекин иқтибосда гап иқтисодий фойда ҳақида эмас. Гап 
замонавий билим ва касб-ҳунарларни эгаллаш, мамлакат истиқболи учун 
масъулиятни 
ўз 
зиммасига 
олишга 
қодирлик,
дадиллик 
ҳақида. Булар - маънавий бойлик. Демак, инсон капитали 
ҳақидаги гап аслида маънавий капитал ҳақида экан.
Википедиада Инсон капитали – одам ва умуман жамиятнинг кўпқиррали 
эҳтёжларини қондиришда қўлланиладиган билим, кўникма ва малакалари 
йиғиндиси, деган хулосани кўрамиз. Бу тушунчани дастлаб Нобел мукофоти 
совриндори(1979)
 
Теодор Шульц киритган. Унинг шогирди Гэри Беккер бу 
тушунчани ривожлантиргани учун унга ҳам Нобель мукофоти берилган.
Шу пайтгача инсон хулқи адабиёт, ахлоқ, маънавият, физиология, ҳуқуқ, 
культурантропология, педагогика, психология нуқтаи назарларидан ёндошиб 
келинаётган эди. Беккер одам хулқига иқтисодий масала сифатида ёндашди. 
Инсон капитали ибораси “одамнинг меҳнат қобилиятини кўтариш 
мақсадида унга таълим ва касбий малакалар бериш” тарзида тушунилган. Вақт 
ўтиши билан бу тушунча тобора кенгая борди.
Инсон капитали бу – инновацион иқтисодиёт ва ривожланишнинг 
кейинги босқичи - билимлар иқтисодиётини шакллантирувчи ва 
ривожлантирувчи бош омил ҳисобланади. Инсон капитали “Шахснинг Инсон 
капитали”, “Фирма, корхонанинг Инсон капитали” ва “Миллатнинг Инсон 
капитали” тарзида таснифланади.
6
Капитал. Капиталист. Ўзбек тилининг изоҳли луғати: 80000 дан ортиқ сўз ва сўз бирикмаси. Ж. 
II.Е-М/Таҳрир ҳайъати: Т.Мирзаев(раҳбар) ва бошқ.; ЎзР ФА Тил ва адабиёт ин-ти. –Т.: 
“Ўзбекистон миллий энциклопедияси” Давлат илмий нашриёти, 2006. – 672 б. 316-б.