Оила кутубхонаси бахтли бола маънавияти

Боланинг ёнида тортишманг 
 
Ота ва она орасидаги можаролар бола шахсининг ривожланишига 
жиддий таъсир кўрсатади. Катталар ва уларнинг фарзандлари бир бутун 
яхлитликни ташкил этади. Ота-она эса кичкинтойнинг руҳий ривожланиши 
учун 
пойдевор, 
асос 
ҳисобланади. 
Ушбу 
омил 
яққол 
кўзга 
ташланганига қарамасдан, уларнинг жанжаллари батамом ота-онага боғлиқ 
бўлган бола руҳиятига қандай таъсир қилиши, оиладаги муҳит ва унга 
муносабат ҳақида ўйлаб ўтиришмайди. 
Бола мулоқот қилганида очиқ, ўзига ишонган бўладими ёки йўқми, кўп 
ҳолларда у оиласида ҳис этадиган ҳимояланганлик ҳиссига таянади. 
Агар оилада жанжал ва низолар тез-тез бўлиб турса, кичкина одам 
атрофдагиларга ишонч ҳиссини йўқотади. Кичкинтойлар ҳам, ҳатто 
ўсмирлар ҳам ҳозирча одамларнинг ўзаро муносабатларидаги қийинчилик ва 
зиддиятларни тушуна олишмайди. Бола ота-онасининг иккаласини ҳам яхши 
кўради ва уларнинг жанжаллари ҳамда ўзаро ҳақоратларини оламнинг 
фалокати сифатида қабул қилишади. 
50
Наргиза Муродова.
 
http://www.xabar.uz/jamiyat/bola-qobiliyatini-nimalar-oldiradi 

---

137 
Тарбияси оғир болалик
ҳеч қачон тугамайди. 
Е.Урбан. 
Энг даҳшатлиси, кичкина болалар низо сабабларини тушунтириб бера 
олишмайди ва айбни ўз елкаларига олишади. Улар ўз ҳолатларини намоён 
эта олмай, ўз кечинмалари билан ўртоқлаша олмасдан қийналишади. Икки 
ўртада фарзандлар сарсон, улар бундан тушкун кайфиятга тушиб қолишлари 
мумкин. 
Албатта, жанжаллар ҳамма оилада бўлиб туради, ҳатто энг бахтли 
оилаларда ҳам. Аммо уларнинг фарқи шундаки, баъзи бир оилаларда 
катталар ўз норозиликларини «конструктив» тарзда билдириб, бир-
бирларини тушунишга ҳаракат қилишса ва ярашишга интилишса, бошқалари 
бир-бирларини ҳақорат қилган ҳолда, муносабатларни бузишади, баъзан эса 
ўз жанжалларига фарзандларини ҳам жалб этишади. Энг ёмон ҳолатларда 
боладаги руҳий жароҳат асаб бузилишларига, яъни тик (тана аъзоларининг 
пир-пир учиши), энурез хасталиклари, тунги даҳшатларга олиб келиши 
мумкин. 
Болалар нафақат яққол низолар ва жанжалларга оғриқли муносабатда 
бўлишади, улар ҳатто уй муҳитидаги руҳий сиқилиш, айтилмаган норозилик, 
пухталик билан яширилган кескинликка ҳам жуда таъсирчан бўлишади. Шу 
боис баъзида яхши жанжал, ёмон ярашувдан кўра яхшироқ, фақат низо 
“бунёд этувчи” бўлиши ҳам ё унинг акси бўлиб чиқиши мумкин. 
Шу боис кичкинтойингизни келажакда эл корига ярайдиган қилиб 
тарбиялашда ота-оналар ўзларини ҳар қандай жанжалда ҳам вазмин 
тутишлари керак, чунки болаларга энг катта зарарни оиладаги жанжаллар 
етказади. Агар ўзингизни тутиб тура олмаган бўлсангиз ва фарзандларингиз 
олдида уришиб қолсангиз, болалар ярашганингизни кўришлари учун 
жанжални ижобий тарзда якунлашга ҳаракат қилинг
51
.