Оғиз бўшлиғи аъзолари ва юз-жағ соҳалари тўқималарини

 
Жағларнинг хавфли ўсмалари 
Болалар жағ суякларидаги хавфли ўсмалари асосан эпителиал тўқималар, 
суякнинг ўзидан, суяк кўмиги (илиги)даги бириктирувчи тўқимадан, ва 
шунингдек суяк атрофидаги тўқималардан ривожланади. Болаларда жағ хавфли 
ўсмаларининг кам учраши ҳамда бошланғич даврда клиник белгиларсиз ўсиши 
боис ташхис қўйиш жараёнида қатор қийинчиликлар келиб чиқади. 
Л.В. Ҳарьков берган маълумотларга кўра, Украинада ҳар юз минг боладан 
12 нафарида хавфли ўсма, 3-4 ва 7-10 ёшлилари ораси (болаларнинг актив 
ўсаётганлари) да учрайди. Шулардан 84% ида (бириктирувчи тўқималардан) 
саркомалар “Sа”, қолганларида – рак “Cr” (Cancer) бўлган. 
Хавфли ўсма деганда
, 
тўқима ҳужайраларининг чегаралаб бўлмайдиган 
даражада тез бўлиниб, ўсиши назарда тутилади. Хавфли ўсмаларга қуйидагилар 
хос
:– 
инфильтратив ўсиш 
ўсма ҳужайралари атрофдаги тўқималарда 
деструктив ўзгаришлар келтириб чиқаради ва уларнинг ичига ўсиб киради. 
Бундай тарзда ўсишда ўсма ҳужайраси асосидан ажралиб, актив ва мустақил 
равишда силжий олиши, “канцероагрессинлар” чиқариб, ўсиш суръатини 
тезлаштириши, ҳужайралар адгезиясини камайтириб силжишини енгиллаштириш 
кузатилади; 
метастаз бериш
– 
бирламчи ўсмадан яқин, регионар ва периферик 
иккиламчи (метастатик) ўсма ҳосил қилиш; 
525 

---

–
қайта ўсиш
(рецидив бериш) – ўсма жарроҳлик усулида олингандан
сўнг, шу соҳада қолган ҳужайралардан янгидан ўсма ўсиши; 
кахексия 
– 
(оқсиллар парчаланиши ва ёғларнинг камайиши натижасида) 
организмнинг қуриб қолиши, беморнинг ўта озиб, ҳолсизланиши. 
Этиологияси
– 
хавфли ўсмаларнинг ривожланишига сабаб бўладиган 
омиллари уч гуруҳга бўлинган – кимёвий (1500 дан ошиқ) биологик ҳамда физик 
канцерогенлар мавжуд. 
Хавфли ўсмалар ривожланишини изоҳловчи қатор назариялар бор. Л.А. 
Дурновнинг фикрича, болаларда хавфли ўсма ривожланишини S.Pellera (1960) 
таклиф қилган трансплацентар канцерогенез назарияси билан тушунтириш мум-
кин. Бу назария буйича, канцероген модда она қонидан йўлдош орқали ҳомилага 
ўтади. Бугунги кунда кўпчилик олим (онколог)лар нормал ҳужайраларнинг ўсма 
ҳўжайраларга (трансформацияси, мутацияси) ўтишини ҳужайра геномида юзага 
келган ўзгаришлар билан боғлайдилар.