Оғиз бўшлиғи аъзолари ва юз-жағ соҳалари тўқималарини

Клиник манзара: 
жағ ости ёки жағ усти соҳаларида кичик ҳажмдаги, 
чегаралари аниқ бироз оғриқли газзак (инфильтрат)ни кўриш мумкин. Устидаги 
тери кўкимтир тусда, юпқалашган, таранг ҳолатда, айримларда ёрилиб, оқма 
ҳосил қилган бўлади. 
Оғиз бўшлиғида: тож қисми емирилган, чуқур кариес ковак бўлган сабабчи 
тиш аниқланади. Ўтув бўрмасини пайпаслаб, оқма йўлни сабабчи тиш билан 
боғловчи қалин тортмани топиш мумкин. Беморнинг умумий ҳолатида 
ўзгаришлар кузатилмайди. 
Даволаш:
ўрмаловчи гранулёмани доволаш учун – сабабчи тиш олиб 
ташланади. Тиш катаги қириб тозаланади, ўтув бўрмаси соғ тери чегарасида 
кесма ўтказилиб тортма кесилади, оқма йўл олиб ташланади ва чоклар қўйилади. 
Герценберг cохта паротити (соҳта тепки) 
Соҳта паротит
– 
қулоқ олди сўлак безининг капсуласи остида жойлашган 
лимфа тугунларнинг ноодонтоген ялангланиши. 
Шикоятлар:
бир томон қулоқ олди соҳасида оғрикли шиш пайдо 
бўлганига, оғиз очилганда оғриқ пайдо бўлиши, уйқу ва иштаҳа бузилиши, 
шунингдек, тана ҳароратининг кўтарилишига тааллуқли бўлади. 
Клиник манзара:
бемор кўздан кечирилганда, қулоқ олди–чайнов 
соҳасидаги шиш ҳисобига юз симметрияси бузилган ва шиш устидаги тери ранги 
ўзгарган бўлади. Пайпаслаганда шиш юмшоқ, унинг марказида оғриқли газак 
(инфильтрат) топилади. Лимфаденитга хос (аниқ чегарали, тугун шаклидаги шиш, 
марказида юмшаш каби) белгилар аниқланмайди. Сўлак чиқиши (безнинг сўлак 
йўллари сқилганлиги туфайли) бир оз камайган бўлади, аммо сўлакнинг сифати 
213 

---

(таркибий қисми) ўзгармайди шунинг билан асл паротитдан фарқ қилади. 
Эпидемик паротит билан касалланган без уқаланганда, тиниқ рангсиз 1-2 томчи 
сўлак ажралади, ноэпидемик паротитда эса сўлак йиринг аралаш бўлганлиги 
сабабли, тиниқ бўлмайди, айрим ҳолларда фақат йиринг ажралади. 
Герценберг сохта паротирининг клиник кечишдаги ўзига хос ҳусусият – 
лимфатик тугун сўлак безининг капсуласи остида жойлашгани боис, узоқ 
вақтгача қулоқ олди– чайнов соҳасида шиш кузатилмаслигидир. Касалликнинг 
зардобли яллиғланиш босқичида шифокор (аксарият педиатр)томонидан 
эпидемик паротит ташҳиси қўйилиб, даволаш мақсадида (шишни қайтариш учун) 
иситувчи муолажа буюрганда жараён йирингли шаклига ўтади. Шундан 
кейингина безнинг йирингли яллиғланиш белгилари намоён бўлади. 
Ташҳис қўйиш учун объектив малумотларни УТТ ёрдамида олиш мумкин. 
Текширув воситасида сўлак без тўқимаси ва лимфа безни яллиғланишнинг ҳар 
хил босқичидаги эхоманзарасини кўриш мумкин бўлади. 
Даволаш:
Йиринглаган лимфа без (аденоабсцесс) соҳасида кесма 
ўтказилади, йиринг эвакуация қилиниб, операцион жароҳатга дренаж 
қолдирилади. Сўлак бези перифокал яллиғланишга жалб этилганлиги учун 
тузалиш муддати бир оз ўзаяди. Соғайиш муддатини қисқартириш мақсадида 
гидрокортизон билан фонофорез, димексид, калий йодид билан электрофорез, 
лазер билан нурлантирши ўтказилади. 
Асоратлар:
Операция ўтказилаётганда сўлак бези шикастланса, сўлак 
окмаси шаклланиши мумкин. Бундай ҳолатдада яллиғланиш белгилари 
тугалланганидан сўнг, яра (оқма йўл) без капсуласи ва тери ости ёғ қатламини 
тикиш йўли билан бартараф қилинади.