Оғиз бўшлиғи аъзолари ва юз-жағ соҳалари тўқималарини

Бунинг учун қуйидаги вазифаларни амалга ошириш лозим: 
1.
Юмшоқ танглайнинг ҳаракатчанлигини ривожлантириш; 
2.
Артикуляция аъзоларининг нотўғри тарз (тартиб) ини бартараф этиш; 
3.
Нутқнинг барча товушларини бурун (назал) (риноламия) сиз талаффуз қилиш. 
Бажарилиши лозим бўлган махсус машқлар: 
1.
Юмшоқ танглайни массаж қилиш;
2.
Юмшоқ танглай ҳалқумнинг орқа девори гимнастикаси; 
3.
Артикуляцион гимнастика; 
4.
Овоз (товуш) машқлари 
468 

---

VIII-
БОБ. ЮЗ–ЖАҒ СОҲАСИ ЮМШОҚ ТЎҚИМАЛАРИ ВА 
СУЯКЛАРИНИНГ ЎСМАЛАРИ ВА ЎСМАСИМОН ҲОСИЛАЛАРИ 
Болаларда учрайдиган ўсмалар ҳам катталардаги каби хавфсиз ва хавфли 
тоифаларга ажратилади. Шунингдек, улар ўзларининг келиб чиқиши, клиник 
намоён бўлиши ва патоморфологик тузилиши билан бир-биридан фарқланади. 
Одатда, 
хавфсиз ўсмаларнинг
, қобиғи (капсуласи) бўлади, улар олиб 
ташлангандан сўнг, касаллик қайталанмайди, метастаз ҳам бермайди. Бироқ кли-
ник жиҳатдан эса, улар агрессив ва жадал равишда ўсишлари мумкин. Шу сабаб-
ли, уларни хавфли ўсмалар билан адаштириб юбориш эҳтимолдан ҳоли эмас. 
Болалар организмидада ўсмалар тез суръатлар билан ўсиши, ҳаётий муҳим 
бўлган аъзоларга тарқалиб, бемор ҳаётига жиддий хавф солиши мумкин. 
Хавфли ўсмалар
: 
мустақил ўсиш ҳусусиятига эга бўлиб, етук тўқимага ай-
ланиш қобилиятини йўқотади, инфильтратив равишда атроф тўқималарга ўсиб 
кириб, қон ва лимфа томирлар тизими бўйлаб метастазлар беради. Иммунологик 
ва гормонал ўзгаришлар юзага келтириб, беморнинг умумий ҳолатини оғир-
лаштиришга олиб келади.
Болалардаги ўсмаларнинг 95% ини хавфсиз ва 5% хавфли ўсмалар ташкил 
қилади. Келиб чиқиши, (этиологияси)га кўра, бўйича болаларда аксарият ўсмалар 
дизонтогенетик, яъни – эмбриогенез даврида ҳужайралар ичида бўлиниш ёки ри-
вожланишнинг бузилиши натижасида юзага келади. Уларнинг бола туғилганидан 
бошлаб 5 ёшгача бўлган даврда намоён бўлиши, ушбу фикрни тасдиқлайди. Ай-
рим ўсмалар аъзоларнинг туғма нуқсонлари билан бирга учрайди. Болаларда 
ўсмалар асосан мезенхимал ва камдан-кам ҳолларда эпителиал тўқималардан ри-
вожланади. Хавфсиз ўсмалар биринчи навбатда юздаги юмшоқ бириктирувчи 
тўқималар (қон томир) ва иккинчи ўринда юз суякларидан ривожланади. Оғиз 
аъзо ва тўқималарида асосан (қопловчи, тиш ҳосил қилувчи ва сўлак бези эпите-
лийсидан), камроқ ҳолларда бириктирувчи тўқималар (қон томирлари) дан ҳосил 
бўлган, ниҳоятда кам ҳолларда эса нейроген ўсмалар учрайди. Суяк тўқимаси 
469 

---

ўсмалари ва ўсмасимон ҳосилалари болаларда 7-10 ва 12-16 ёшларида намоён 
бўлади. Бир ёшгача бўлган болаларда суяк ўсмалари камдан–кам кузатилади.