Оғиз бўшлиғи аъзолари ва юз-жағ соҳалари тўқималарини

Даволаш-
нейрохирург ва юз-жағ жарроҳлари кичик ёшдаги беморларда 
мураккаб реконструктив операциялар ўтказиб, калла ва юз шаклини тиклайдилар.
Аномалияларнинг бошқа бир гуруҳи, суякланиш жараёнининг бузилиши 
билан кечади. Суякланишнинг бузилишлари, скелетда мавжуд бўлган тизимли 
туғма касалликлар белгиси бўлиши мумкин. 
Эмбрионлик даврининг 6-8 ҳафталарида бириктирувчи тўқимадаги 
остеобластлар зўр бериб кўпайиб, эндодесмал қаватида жойлашади ва суякланиш 
нуқтасини ҳосил қилади. Мезенхимадан ҳосил бўладиган суяклар, дастлаб гиалин 
тоғайга айланади ва тоғай усти пардаси (perichondrium) билан қопланади. 
Перихондриумнинг ички қаватидаги ҳужайраларнинг зўр бериб кўпайиши 
натижасида остеобластлар (суяк моддаси) ҳосил бўлади. Перихондриумнинг 
иштироки билан, остеобластлар ёрдамида суякнинг ғовак қисми вужудга келади. 
Суякнинг энхондрал қатлами ичидаги моддалар аста- секин тоғай моддасини 
эгаллайди ва суякнинг зич (компакт) қисми моддасини ҳосил қилади. Тоғайдан 
иборат бўлган суяк модели суякланиб бўлгандан кейин, тоғай пардаси, суяк усти 
пардаси (периост)га айланади. Суяк энига периост ҳисобига (периостал) ўсади, 
яъни кенгайиб йўғон йўғонлашади. 
Энхондрал турда суякланишда, тоғай тўқималари тўғридан тўғри суякка 
айланмайди, балки улар емирилгандан сўнг суяк вужудга келади. Шунинг учун бу 
турдаги суякланиш-иккиламчи суякланиш деб аталади. Калла туби (асоси) 
суяклари, тана ва қўл оёқ суяклари иккиламчи суякланиш натижасида пайдо 
бўлади. Суякланиш, жараёни дастлаб ўрта қисмдан бошланади ва суякнинг танаси 
(диафизи) пайдо бўлади. Суяк учлари (эпифизи) нинг мускул ва бойламлар 
бирикадиган қисми боланинг икки ёшлик давридан бошлаб суяклана бошлайди. 
386 

---

Хондродистрофия касаллигида энхондрал типда ўсувчи суяклар зарарланади. 
Суякларнинг эпифиз метафаз соҳаларида ўсиш жараёнинг бузилиши туфайли қўл 
оёқлар калта бўлиб қолади. Ҳасталанганларнинг ташқи қиёфаси бир-бирига жуда 
ўхшаш бўлади: пакана бўйли, боши брахицефалик типда, юзи ясси, пешонаси 
бўртиб чиққан, бурун илдизи ва бел қисмида ботиқлик кузатилади. Тишлар 
окклюзияси патологик ҳолатда бўлиши ҳарактерли ҳусусиятлардан саналади. 
Шундай касалликлардан бири – хондродистрофия бўлиб, бу касалликда 
бирламчи тоғайли суякларда суякланиш жараёни кечиқади, айниқса калла суяги 
асоси ва унга бириккан юқори жағда, калла суякларидан фарқли, юз ўрта 
соҳасининг ривожланиши орқада қолади. Бундай боланинг юзи текис, пешонаси 
туртиб чиққан, буруннинг бел қисми ичкарига ботган бўлади.