Одилхон қори Юнусхон ўғли ҚЎшничилик ҳАҚлари ва одоблари

5. Турли хил сабаблар билан одамларни 
қўшнидан узоқлаштириш. Ёнма-ён, бир 
қаторда ёки бир бозорда савдо қиладиган баъзи 
дўкондорларнинг мижозларни ўз дўконларига жалб 
этиш учун қўшни дўкондор молини ёмонлашлари 
шу жумладандир. Бу ҳам Аллоҳнинг бандаларига 
яхшиликни раво кўрмаслик ва бахиллик каби ёмон 
хулқлар сирасига киради.
 Ваҳоланки, мўмин киши 
Аллоҳ ҳалолидан берган ризққа кифояланиши 
лозим. Зеро, ҳамма ўзига белгиланган ризқдан 
бошқасига етишмайди. Боз устига ҳадисларда 
ворид бўлганидек, киши ўзига раво кўрган нарсани 
биродарига ҳам раво кўрмагунча комил мўмин 
бўлолмайди. Шунга кўра, мўмин киши ўзининг 
савдоси яхши бўлишини истаганидек, бозордаги 
бошқа мўмин биродарларининг ҳам савдоси 
кўнгилдагидек бўлишига тўсқинлик қилмаслиги 
лозим. Ахир ҳамма Аллоҳдан кенг ризқ ва 
барака умидида ҳамда оиласи эҳтиёжини бутлаш 
илинжида ҳаракат қилади. Шундай экан, фақат ўз 
манфаатини ўйлаб, худбинлик кўчасига кирмаслик 
керак. Бу одамларни қўшнидан узоқлаштиришнинг 
бир кўриниши, холос. Бунинг яна бир асосий 
кўриниши бор. У ҳам бўлса, қўшнининг қизига 
совчи бўлиб келганларга унинг оиласи ва қизини 
ёмонлаш ёхуд қиз тарафдан бўлажак куёвнинг 
оиласини суриштириб келганларга куёвнинг 
оиласини ёмонлаб юбориш. Бу ишлар кўпинча 
33
Муҳаммад Иброҳим Ҳамад Зулфий: “ат-тақсир фий 
ҳуқуқил-жар” (“қўшни ҳуқуқларига бепарволик”): 8-бет;

---

81
тайинлик сабаб билан эмас, балки ёмонлаётган 
одамнинг тубан ва олчоқ табиати туфайли содир 
бўлади. 
6. Қўшнининг ҳақлари ва унга тегишли 
бўлган нарсаларга тажовуз қилиш. Дейлик, 
қўшнининг даласига ўз чорваларини қўйиб 
юбориш. Қўшнининг белгили ҳудудига тажовуз 
қилиб, жойини ўзгартириш ёки умуман йўқ 
қилиб юбориш ҳам қўшни ҳақларига тажовуз 
қилишдан ҳисобланади. Баъзилар қўшни узоқ 
вақт хабар олмаса, унинг қарамоғидаги ерларни 
ўзгартириб, муайян қисмини ўзлаштириб 
оладилар. Ҳолбуки, Набий саллаллоҳу алайҳи ва 
саллам [49]