Odam va hayvonlar fiziologiyasi” fanining predmeta, vazifalari

Kirish
Fiziologiya fani biologiya fanlarining muhim bo’limlaridan bo’lib, organizm, undagi a’zolar, to’qimalar, hujayralar va hujayra strukturasi elementlarining funktsiyalarning tashqi muhitga bog’lab har tomonlama chuqur o’rganadi.
“Odam va hayvonlar fiziologiyasi” fanining predmeta, vazifalari. Odam va hayvonlar asab tizimi faoliyatining va organizmning o'ziga xos fiziologik qonuniyatlarini ochishdan iborat, ya’ni organizmni barcha hayotiy ko'rinishlarini va eng avvalo moddalar va energiya almashinuvi, psixika va xulq-atvorni boshqarish mexanizmlarini ishlab chiqish uchun zarur.
Fiziologiya predmeti. Fiziologiya biologik fanlarning eng muhim bo‘limlaridan biri bo‘lib, tirik organizm, undagi organlar, to‘qimalar, hujayralar va hujayra strukturasi elemeptlarining funksiyalarini, ya’ni ularning hayot faoliyati protsesslarini o‘rganadi. Fiziologiya funksiyalarni har tomonlama chuqur tushunish uchun ularning hamma xossalarini, ko‘rinishlarini, o‘zaro munosabatlarini organizmning turli holatlarida va tashqi muhitning turli sharoitida aniqlashga intiladi. Fiziologiya funksiyalarning turda va individda rivojlanishini, ularning doimo o‘zgaruvchi tashqi muhit sharoitiga moslanishini o‘rganadi.
Funksiyalarni chuqur o‘rganish va shu tariqa, aktiv ta’sir qilib, ularni xohlagan tomonga yo‘naltirish fiziologiyaning oxirgi maqsadidir. Organizmning fizik va kimyoviy jarayonlarni o'rganishda, boshqarilish mexanizmlarini ishlab chiqishda, aynan moddalar almashinuvi, irsiyat va organizmni maqsadli o'zgarishini ta’minlashda ishtirok etadi. Fiziologiya mutsaqil bo’lgan, bir – biri bilan bog’langan bir qancha fanlarga bo’linadi. Fiziologiyani avvalo umumiy va xususiy, solishtirma va evolyutsion, shuningdek, ixtisoslashgan va odam fiziologiyalariga bo’lish mumkin.
Umumiy fiziologiya – muhit ta’siriga tirik organizm javob berishining umumiy qonunlarini, har bir organizmga xos bo’lgan hayotiy jarayonlarni o‘rganadi.
Xususiy fiziologiya – to‘qimalar (muskul, nerv va b.), a’zolar (miya, buyrak, yurak va b.), tizim (hazm, qon aylanish, nafas va b.) funktsiyalarini o‘rganadi.
Solishtirma fiziologiya – har xil turlarga mansub bo’lgan organizmlar va individual rivojlanshning turli bosqichlarida turgan bir turga mansub organizmlar funktsiyasining o‘ziga xosligini o‘rganadi.
Evolyutsion fiziologiya – funktsiyalarni tur va individda rivojlanish qonuniyatlarini o‘rganadi.
Ixtisoslashgan (yoki amaliy) fiziologiya – ixtisosiga, bajarayotgan ishiga yoki yashayotgan muhitiga qarab organizm funktsiyalarining o‘zgarish qonuniyatlarini o‘rganadi. Qishloq xo‘jalik hayvonlari fiziologiyasi va ba’zan odam fiziologiyasining ayrim qismlari (aviatsion, kosmik, suv osti fiziologiyalari va b.) ixtisoslashgan fiziologiyaga misol bo’lishi mumkin.
Odam fiziologiyasi – amaliy tibbiyotning nazariy asosi hisoblanadi, fiziologik jarayonlarning normal holatini bilgandagina kasallikni davolashda organizm faoliyatining datslabki holatiga qaytara olishi mumkin.