Odam anatomiyasi

Jismoniy ish ta’sirida yurakdagi uzgarishlar.
Sportchilar yuragi ish ta’sirida gipertrofiyaga uchraydi. Gipertrofiya - bu yurakning xajmi oshish bilan ta’riflanadi. Gipertrofiya natijasida yurak kameralarining xajmi oshadi, miokard kalinlashadi. Lekin miokardning gipertrofiya etish darajasi sport turiga va mutaxassisligiga boglik. CHidamlikka chinikayotgan sportchilarda miokard gipertrofiyasi yaxshi ifodalangan (marafonchilar, changichlarda) Kuch va chakkonlikni rivojlantirayotganlarda esa u kam ifodalangan (gimnastchilar, yengil atletika bilan shugullanuvchilarda, futbolistlarda). Keskin gipertrofiyalangan yurak biologik jixatdan zaif buladi. O’rta me’yorda gipertrofiyalangan yurakda nerv oxirlarining uchlari keng tarmoklanadi, kapillyar turining satxi kengayishi sababli, miokardni kon bilan ta’minlanishi yaxshilanadi. Muskul tukimada mioglobin mikdori xam oshadi. Xujayralarda membranali strukturalar aktiv sintezlanadi va yigilib boradi.
Kichik kon aylanish doirasi tomirlari.

Kichik kon aylanish doirasi tomirlari gaz almashinuvida ishtirok etadilar. Kichik kon aylanish doirasiga upka stvoli, chap va ung upka arteriyalari va uning shoxlari, ung va chap upka venalari va ularni xosil kiluvchi venalari kiradi. Upka stvoli perikard ichida tulik joylashgan, venoz konni upkalarga olib boradi. Uzunligi 5-6 sm, diametri 3-3.5sm. Aorta yeyi ostida, IY-Ykukrak umurtkasi ruparasida upka stvoli chap va ung upka arteriyalarga ajraladi va ulardan xar biri tegishli upkalarga boradi. Kon upka arteriyalari orkali upkaga boradi. Upkada kon bilan xavo o’rtasida gaz almashinuvchi ruy beradi va kon kislorodga tuyinadi. Sung, upkalarda kapillyarlardan upka venalari yigilib, xar bir upkadan ikkitadan upka venalari chikadi va yurakning chap bulmachasiga arterial konni olib keladi. Xar bir upka venasi aloxida teshik orkali chap bulmachaga ochiladi. Kichik kon aylanish doirasining xususiyatlaridan biri shundan iboratki, arteriyalarda venoz kon okadi, venalarda esa arterial kon okadi.

Kichik kon aylanish doirasini kuyidagi sxemada tasvirlash mumkin:
Doiraning boshlanishi----- Ung korincha------- chikadi----- Upka stvoli (tarkibida venoz kon) - yunaladi --- O`pkalarga kon bilan gaz almashinuvi uchun---- chikadi---- 4 upka venasi (arterial kon)- - kelib kuyiladi---- CHap bo`lmachaga. /doira tugaydi/.