Oda miyli k mul ki ( I qis m) Tohir Malik 1 library ziyonet uz/ Odamiylik mulki (I- qism)

Oda miyli k mul ki ( I - qis m)
Tohir Malik
13 
library.ziyonet.uz/ 
birodarining koʻzgusidir. U birodarida bir aybni koʻrsa, oʻzida koʻrgan shunday aybni 
tuzatishga harakat qilishi kerak». Ya’nikim, biz birodarimizda hasad yoki chaqimchilik 
illatini koʻrib turibmiz. Uni tarbiya qilishimizdan avval biz oʻzimizdagi oʻsha illatni 
tuzatishga kirishmogʻimiz kerak ekan. 
Oʻzini oʻzi tarbiya qilmoq qanday boʻladi? 
Ogʻzaki nasihatlarni eshitamiz, kitoblarda oʻqiymiz, masalan, bu kabi: 
Luqmoni Hakim oʻz oʻgʻillariga debdilar: «Qarindosh urugʻlardan aloqangni uzma, 
oʻylab ish tut. Odamlarni gʻiybat qilma, odamlar yomon ishga bosh qoʻshsa, sen ularga 
qoʻshilma. Shoshilib ish tutma, boylik deb oʻzingni gʻam-qaygʻuga tashlama. Oʻz qadrini 
bilmagan odamdan yaxshilik umid qilma. Oʻtirishlarda oʻz joyingni bil, odamlarning 
soʻzlariga quloq sol, odamlar soʻrasa gapir, oʻzingdan ulugʻlar oldiga tushib yurma, 
odamlar ichida boshingni quyi solib oʻtirma, oʻngu chapga qarayverma, mehmonlar 
oldida birovga oʻshqirma, mehmonga esa ish buyurma. Mast va devona odamlar bilan 
hamsuhbat boʻlma. Bekorchi odamlar bilan koʻchada oʻtirma. Oʻz foydangni oʻylab 
obroʻyingni toʻkma. Oʻziga bino qoʻyuvchi takabburlardan boʻlma. Xusumatdan uzoq 
boʻl, senga ish buyursalar bajar, va’da qilsang, albatta uddasidan chiq. Hech kimni 
ranjitma...» 
Hindistonlik donishmand esa oʻgʻliga bunday nasihat qilibdi: «Aziz oʻgʻlim, qoʻlingga 
kirmagan yoki qoʻlingdan ketgan narsa uchun qaygʻurma. Har yerda kurakda 
turmaydigan behuda soʻzlar soʻzlab yurishdan yiroq boʻl. Nokas, qurumsoq kishidan 
qarzdor boʻlma. U bilan aslo muomala qilma, keyin pushaymon qilasan. Sharm-hayosiz 
va baxil kishi bilan suhbatdosh boʻlma, shunday yaramas odamlar bilan qoʻshni 
boʻlmaslikka harakat qil. Oʻz kuching orqasidan non topib yegil, tekinxoʻrlikka 
oʻrganma, olijanob mard odamlar bilan suhbatdosh boʻlsang, yaxshilik bilan nom 
chiqarasan. Maqtanchoq va ezma odamlardan hazar qil...» 
Boshqa bir donishmandning nasihati budir: «Falokatga duchor boʻlishni istamasang -
magʻrur va mutakabbir boʻlma. Rohatda yashashni istasang - dilingni hirsdan pok qil. 
Xoru zorlikni istamasang - ta’magir boʻlma, oʻzingga yaxshilik qilinishini istasang - 
yaxshilik qil, hech kimga ozor berma, yaxshilikni ulugʻ ish deb bil. Qadr-qimmating 
oshishini istasang - baland himmatli boʻl. Ishing pushaymonlik bilan natijalanishini 
istamasang - avval yaxshiroq oʻylab, dono, tajribakorlar bilan kengashib, soʻngra ishga 
kirish. Oʻzingni hammaga sevdirishni istasang - fe’l-atvoringni tuzat, adabli, tarbiyali 
boʻl. Obroʻga, izzat va hurmatga ega boʻlishni xohlasang - halol mehnat qil. Hammaning 
qoshida ishonchli, margʻub va maqbul odam boʻlishni istasang - yolgʻonchilikdan saqlan, 
chaqimchi, igʻvogar boʻlma, ma’nisiz, tuturuqsiz soʻzlarni aytib yurishdan hazar qil. 
Mabodo oʻngʻaysiz holda qolsang, ishingda muvaffaqiyatsizlikka uchrab, qaygʻu-hasrat 
ichida qolsang - dod-faryod qilib yurma, sabr qil. Oʻngʻaysiz holdan qutulish chorasiga 
kirish...» 
Bu kabi nasihatlar donolarning bizlarga bergan yoʻl-yoʻriqlaridir. Ta’bir joiz boʻlsa, 
kishining oʻzini oʻzi tarbiyalashidagi bir rejadir. Endi rejani qanday tarzda amalga 
oshiradi -uning aqliga bogʻliq. 
Yuzaki qaralsa, bu nasihatlarga amal qilish uncha ogʻir emas. Aytaylik, odamlar orasida 

---