B -to'r parda va uning qavatlari.
N
V-to'r parda b o y lam a kcsim ida
I.-pigm ent qavat
II.-fotoretseplor qavat
IH.-tashqi
chcgaralovchi qavat
IV.-tashqi yadro qavat
V .-tashqi to'r qavat
V I.-ichki yadroli qavat
V II.-ichki to'r qavat
V III.-ganglionar qavat
IX.- ncrv tolalar qavati
X .-ichki chcgaralovchi qavat
1-pigmcntotsitlar. 2-3-tayoqchasim on va kolbachasim on osim talar. a)
tayoqeha o'siq, b) kolbasim on o'siq, v) o'siqchali. 4- G orizontal ncyron. 5-
bipolyar neyron. 6-Radial ncyron. 7-am akrin ncyron. 8-gorizontal neyron. 9-
bazal plastinka. 10. Ichki chcgaralovchi qavat.
To'r pardani qavatlari orqali o'rganish ancha qulayroq hisoblanadi.
Piem cntli
cpitcliy
qavati.
T o'r
parda
tashqi
yuzasini
qoplaydi,
fotorctseptor ncyronlar o'siqchalarini qopiab turadi, nurning tarqalishiga yo'l
qo'ym aydi, tayoqeha va kolbachalarni him oya qiladi va oziqlantiradi.
E>
144-rasm.
Tayoqchasim on (A ) va kolbachasim on (B ) hujayralarning
ultram ikroskopik tuzilishi. (Y u.I.A fanaseycv) I. Tashqi segm ent
II. Birlashtiruvchi bo'lim III. Ichki segm ent IV. Perikarion V. A kson
1-Disklar va yarim disklar. 2-Plazm olcm m a. 3-BazaI tanacha. 4-Lipid tanacha.
5-M itoxondriya. 6-Endoplazm atik to'r. 7-yadro. 8-Sinaps.
241
Tavoqchasim on va kolbachasim on huiayralar qavati. Kolbachasimon
hujayralar uch xil bo'lib, uch
xil rangni ajratadi - yashil, qizil, ko'k. Ular
kom binatsiyasidan boshqa ranglar kclib chiqadi. D altonizm kasalligida yashil
rang sczilmaydi.
K olbachasim on va tayoqchasim on hujayralar o'rtasidagi asosiy farqlar
quyidagi jadvalda kcltirilgan va 144-rasmda k o ’rsatilgan
J a ilv a l
Bclgilari
Tayoqchasim on
hujayralar
K olbasim on hujayralar
H ujayralar soni
146-134 min
6-7 min
To’r parda
m arkazida
Ism "d a 138 ming
Kam
Shakli
Tayoqchasim on
K olbasim on
Tashqi segm ent
Silindr shaklida,
nurni
kuchli sindiradi
K onus shaklida
K o’rish qirm izi
R odopsin -
yorug’likni k o ’radi
Yo’dopsin ranglarni
ko’radi
Disklari
T o’liq alohida yotadi
Yarim
disklar shaklida,
segm ent m cm branasi
bilan birlashgan
Ichki segm ant
M itoxondriyalar
kam roq
M itoxondriyalar kQ’p va
to ’p bo ’lib joylashgan,
o ’rtada ellipsoid
m oddasi bor
M arkaziy
o'sim ta
U zun
Kalta
H ujayra
yadrosi
C ho’zinchoq,
ovalsim on
K ichik, dum aloq yoki
ovalsim on
Uchinchi naval - tashqi chcgaralovchi qavat bo'lib, buni neyrogliotsit
M yuller hujayrasining o'sim talari hosil qiladi.
To'rtinchi qavat - tashqi yadroli qavat bo'lib bu qavat fotoretscptor
hujayralar tanalaridan tuzilgan. Bu ncyronlarning dcndritlari - (tayoqcha va
kolbachalar) m axsus rctscptor apparatining o'siqlari, m arkaziy o'sim talari,
ichki yadroli qavat ncyronlarining dcndritlari bilan sinapslarni hosil qilib
qolm ay fotoretscptor ncyronlar
uchta qavatni tayoqcha, kolbachalar, yadroli
tashqi to'r qavatni hosil qiladilar.
B eshinchi qavat - tashqi to'r qavat - fotoretseptor va assotsiativ ncyron
o'sim talari sinapslaridan iborat.
O ltinchi oavat - ichki yadroli qavatda turli xil ncyron yotadi:
1.
A sosiy ncyronlar bipolyar neyronlar bo'lib, ularning tanasidan ikki
o'sim ta chiqadi, dcndritlari tayoqcha, kolbachasim on
hujayralar aksoni bilan,
neyritlari ganglionar ncyronlar dendritlari bilan sinaps hosil qiladi.
242
2 A m akrin ncyronlar b.polyar va ganglionlar ncyronlarn, birlashtiradi va
I n qaval bipolyar «
hrqayralar
aksonlari va ganglionar ncyronlar
«bkkiz.inchi aaval - ganglionar hujayralar qavali ganglionar ney
'b0rl
-m , 7inch, oavat - nerv tolalari qavati ganglionar ncyronlarining
M yullcr hujayralari tolalanning pastki oyoqchalandan hosil bo lad.
г
a
1
« -?•'**:"'
:
"Щ,з
I ■
.....
? ;? д
*
/
145-rasm. K o'z to r pardasi.
A-sariq dog'. B-ko'r dog' (ko'z ncrvim chiqish joyi).
I. Sklcra
II.
Tom irli parda
Mgmcnuavot.
2-fo.orc.scp.or qaval. 3 -ta s h „ yadro qavat. 4-Uahqi
yordam beradi, rcparatsiyada ishtirok ctadi.
243
K o'zning lo'r pardasida «Sariq dog'» va «K o'r dog'» bo'ladi. Sariq dog'
m arkazi to'r pardaning eng yupqalashgan qism i (Fovcola sentralis) bo'lib, bu
yerda ko’z chuqurligi hosil bo'ladi. Sariq dog' zonasida bipolyar va ganglionar
hujayralar chelga surilgan, folorclscptorlar csa ko'p bo'ladi va nur lo'lqinlari
to'g'ridan lo'g'ri fotorctscptorlarga tushadi. Sariq dog' ko'zning eng yaxshi
ko'radigan joyi hisoblanadi (145-rasm ).
K o'r dog' ko'rish ncrvining chiqish joyiga lo'g'ri keladi, nur sczuvchi
hujayralar bu yerda bo'lmaydi.
K o'zning qon bilan ta'm inlanishi. K o'z arlcriyasi ko'rish ncrvi chiqadigan
joyda ikki guruhga bo'linadi. Birinchi guruh lo'r parda
qon lom ir tizim ini hosil
qiladi. Ikkinchi guruhga lom irlik qavat, sklcrani oziqlanliruvchi siliar tom irlar
kiradi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
