|
Quloq suprasi
tcri bilan qoplangan elastik tog'ayli yupqa plastinkadan
iborat. O 'rta quloq nog'ora bo'shliq eshituv suyakchalari va eshituv
naychalaridan iborat. N og'ora bo'shlig'i dcvori va qavatli kubsim on yoki
silindrsim on cpitcliy bilan qoplangan. N og'ora bo'shliqning medial devorida
ikkita leshik (oval va aylana) bor. O 'rta quloqdan burun - xalqum bo'shlig'iga
diam ctri 1-2 m m bo'lgan cshituv naychasi yo ’naladi. Bu suyak tog'ayli naycha
bo'lib, ko'p qatorli xilpillovchi cpitcliy bilan qoplangan.
O'rta quloqda
uchta cshituv suyakchalari: bolg'acha, sandolcha va
uzangcha bor. Bu suyaklar sistcm asi bolg'achaning qo ’li yordam ida nog'ora
pardaga tushadi, o'zangcha esa ichki quloqning oval darchasiga kirib turadi.
Shu tufayli nog'ora pardaning tcbranishi ichki quloq suyuqligiga uzatiladi.
Ichki quloq.
Ichki quloq chakka suyagining lag qism ida joylashgan suyak labirintini
hosil qiluvchi suyak bo'shliqlari tizim idan iborat. Suyak labirinti yo ’lini
pardali labirint qaytaradi va ular orasida pcrilimfa joylashadi.
Suyak labirintida daxliz, uchta yarim aylana kanal va suyak chig'anog'i
tafovut qilinadi. Chig'anoq parda kanali devorida yuqori, tashqi va pastki
devorlari
farq qilinadi. Parda kanalining yuqori dcvori zich tolalaii
biriktiruvchi to'qim adan tuzilgan bo'lib, uning ichki yuzasi yassi epiteliy bilan
qoplangan. Tashqi dcvori kubsim on cpitcliydan (tom irli tasm a) tashkil topgan.
Bu cpitcliyda qon tom irlari m avjud, ular cndolim fa suyuqligini hosil qilishda
ishtirok etadi. C hig'anoq parda kanalining pastki dcvori bazal plastinkadan
iborat: bazal plastinkada tayanch va retseptor hujayralardan tuzilgan cshituv
a ’zosi yoki K ortiyev organi joylashadi. K ortiyev azosi hujayralari: Tayanch
hujayralar:
Ichqi va tashqi ustun hujayralar
Tashqi falangali yoki D cytcrs hujayralari
Tashqi chcgaralovchi yoki G cnzen hujayralari
T ashqi ushlab turuvchi yoki K laudius hujayralari
Ichki falangali hujayralar (149-150-rasmlar).
Sezuvchi hujayralar ham ikki xil ichki va tashqi bo'ladi. Ichkilari ichki,
tashqilari tashki falangali hujayralar yuzasida joylashadi. Ichki hujayralar bir
qator, tashqilari esa 3-4 qator bo’lib joylashadi. Ichki sezuvchi hujayralar
ko’zasim on, tashqi sezuvchi hujayralar silindrsim on shaklida b o ’lib, ularning
apikal yuzasida xarakatsiz tukchalar (stereotsiliylar) joylashadi. Ovoz
to ’lqinlari tasirida stercotsiliylarga yopqich m cm rana tegishi bilan bu ycrda
dcpolyarizatsiya
paydo
bo'ladi.
D cpolyarizalsiya
to ’lqinlari
sezuvchi
hujayraning bazal lom oniga uzatiladi va im puls postsinaplik m em brana
orokalik spinal gangliyning postganglionar tolasiga uzatiladi, u ycrdan eshituv
nerviga o ’tadi.
Eshituv gistofiziologivasining grafologik strukturasi quyidagicha bo'ladi.
N og'ora parda - bolg’acha - sandoncha - uzangicha - oval tcshik pardasi -
vestibulyar va nog'ora narvonlar - bazillyar plastinka sczuvchi hujayralari va
yopqinch m cm brana - postganglionar tolalar - spinal gangliy va eshituv ncrvi.
148-rasm. Ichki quloqning rivojlanishi.
A -cshituv plakodasi shakllanishi. (9 som itlar bosqichi).
B-cshituv
chuqurchasining
hosil
bo'lishi
(16
som itlar
bosqichi).
V-cshituv
pufakchasining rivojlanishi.(30 som itlar bosiqichi). G -pardalik labirinti
rivojlanishining um um iy ko'rinishi. D-o'ng quloqning shakllangan pardalik
labirinti.
1-cktoderm a. 2-plakoda. 3-m ezodcrm a. 4-dorsal aorta. 5-xalqum. 6-
yutqin. 7-m iya pufakchasi. 8-ventral aorta. 9-cshituv pufakchasi. 10-daxliz
shakllanishining boshlanishi.
11-chig'anoq.
12-sfcrik qopcha.
13-clliptik
qopcha. 14-yuqori bo'ylam a yarim aylana kanal. 15-tashqi gorizontal yarim
aylan ak an al. 16-orqa yarim aylana kanal. 17-qoplararo nay. 18-cndoplazm atik
nay. 19-artcriya. 20-vcna.
248
149-rasm. Eshituv a'zosi.
A -chiganoq. B-chig’anoq labirinti. V-spiral (K ortiyev) a'zo sxemasi. (A-
Xem . D .K orm ak). G -R EM spiral a'zo yuzasi. D-tomirli tasm a-spiral bog’lam.
1-C hig'anoq suyakli dcvori. 2-V estibulyar narvon.3-N og'ora narvon. 4-
C hig'anoq nayi. 5-Vcstibulyar m cm brana. 6-Tomirli tasma. a-epiteliotsitlar. b-
qon kapillyarlar. 7-Spiral bog'lam. 8-Spiral plastika limfi. 9.B azillyar plastika.
10-Chig'anoq aso si.l 1-Spiral suyak plastikasi. 12-Spiral ganliy. 13-Spiral
(K ortiyev) a'zo. 14-Yopqich mem brana. 15-Ichki tuncl. 16-lashqi tuncl. 17-
Ichki stolbasim on epiteliotsitlar. 18-tashqi. 19-Ichki tayanch hujayralar. 20-
Tashqi va 21-ichki tukli sensor hujayralar.
150-rasm. Tashqi va ichki sensor hujayralar
1. tuklar.
2. kutikula
3. m itoxondriy
249
4. yadro
5. sinaptik pufakchalar
6. nerv oxirlari
7. to'q ncrv oxirlari
Do'stlaringiz bilan baham: |
