O ’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent viloyati kasbiy ta’limni rivoglantirish va muvofiqlashtirish hududiy boshqarmasi toshkent tumani 1-sonli kasb-hunar maktabi aniq va tabiiy fanlar kafedrasi kimyo

Bilasizmi?

1. 
   1837 yil kunlarining birida Rossiyadagi Qozon shahrida yer ostida kuchli portlash sodir bo‘ldi. Shahar nozirlari bu ishni mahalliy maktab o‘quvchisi Aleksandr Butlerov qilganligini aniqladi. Shundan so‘ng maktab rahbariyati “bezori”ni barchaga kulgi qilish va qilgan ishidan uyaltirish maqsadida Sasha Butlerovni bo‘yniga katta harflar bilan “BUYUK KIMYOGAR” deb yozilgan taxtachani ilib, maktabning eng govjum joyida soatlab turishga majbur qildi. Barcha o‘quvchi va o‘qituvchilar uni ustidan kulib o‘tishar edi.
   

Bunday taxqirlovchi yozuv bilan balki maktab ma’muriyati haqiqatdan ham buyuk kimyogarga salbiy munosabat bildirishayotganligini bilishmas edi. Yosh iste’dod egasining ham bu narsani qanday qabul qilgani noma’lum.Balki iztirob chekkandir, balki shu holatda ham ilmiy mulohazalar bilan band bo‘lgandir. Nima bo‘lganda ham taxtachadagi yozuv haq bo‘lib chiqib, Aleksandr Mixaylovich Butlerov o‘z asrining eng buyuk kimyogari bo‘lib yetishdi.

2. 
   Moskva universitetining professori Semyon Volkovich laboratoriyasida fosfor bilan juda ko‘p ilmiy tajribalar olib borib, ishdan so‘ng qorung‘uda Moskva ko‘chalari bo‘ylab xayol surib uyiga qaytar edi. Ish jarayonida gazsimon fosfor olimning kiyimlariga o‘rnashib qolar va qorong‘uda kiyimlaridan moviy shu’la taralib, poyafzalidan o‘t chaqnayotgandek ta’surot uyg‘otar edi. Odatda professor orqasidan hayratlanib qarayotgan odamlarga e’tibor ham bermasdi. Biroq asl mohiyatdan bexabar bo‘lgan Moskvaliklar orasida “O‘zidan yog‘du taratadigan o‘zga sayyoralik”, “Narigi dunyodan kelgan kimsa” haqidagi mish-mishlar tarqalishi uchun bu narsa yetarli bo‘lgan.
   

3. 
   1988 yilda muxbirlar xatosi bilan Alfred Nobelning o‘limi haqidagi xabar gazetalarda chop etilgan.Uni jurnalistlar “Qonga botgan millioner”, “dinamit qiroli”, “dunyo miqyosidagi jinoyatchi” deya ta’riflashgan edi. Bu xabar olimda juda og‘ir taassurot qoldirdi va tarixda bunday yomon nom qoldirmaslik uchun uylab qoldi. Nobel 1889 yilda Butunjaxon tinlik kongressida qatnashadi. U 1896 yilning 10 dekabr kuni yurak xurujidan vafot etadi stokgolmdagi Norra qabristoniga dafn etiladi. Nobelning 1895 yilning 27 noyabr kuni yozilgan vasiyatnomasida shunday so‘zlar bor edi: “Mening barcha ko‘chmas mol-mulkim vasiylarim tomonidan tez pulga aylanadigan qimmatliklarga yo‘naltirilgan, shu yo‘l bilan topilgan mablag‘lar ishonchli bankka joylashtirilgan. Ushbu qo‘yilmalardan keladigan daromadlar ularni har yili yil davomida insoniyatga eng katta foyda keltirgan kishilarga mukofotlar tarzida taqsimlaydigan fondga tegishli bo‘lishi lozim.. Qo‘zda tutilgan foizlar quyidagi besh yo‘nalishda teng taqsimlansin: 1-Fizika sohasida eng muhim kashfiyot yoki yangilik yaratganlar, 2-Kimyo sohasida kashfiyot yaratganlar yoki bu fanni mukammallashtirishga hissa qo‘shganlar, 3-Fiziologiya va tibbiyot sohasi, 4-Gʻoyaviy yo‘nalishda eng nodir adabiy asar yaratgan, 5-Millatlarni jipslashtirib, qullikni bartaraf etish mavjud armiyalar sonini qisqartirish va tinchlik harakatlarini amalga oshirishda hissa qo‘shganlar uchun. Mening alohida istagim shuki mukofotlarni berishda nomzodlarning qaysi millatga mansub ekanligiga e’tibor berilmasin” Barcha mukofotlar har yili 10 dekabrda topshiriladi.