O ’z b e k is t o n r espu bl 1k a si o L iy va o ’rta m a X su s ta 'lim V a z ir L ic I

A sos yoki asoslar deganda xulosani keltirib ch iq arish ga xizm at qilad igan ,
ilgaridan m a ’lum b o ’lgan b ilim lar nazarda tutiladi.
A soslar m u n osab atid an kelib ch iq ad igan bilim (n atija) xulosa deb
yuritiladi.
Xulosa ob’ektiv olam in’ikosi hisoblangan fikrlar orasida sababiy aloqadorlikni 
ifodalaydi. Shunisi xarakterliki, xulosa chiqarishda inson fikri sabablar (asos)dan 
natijaga emas, aksincha, natija (xulosa)dan unga asos bo’lgan sabablarga qarab 
borishi mumkin, Masalan: Jinoyat jazosiz qolmaydi (asos)
Terrorchilik — jinoyat (asos)
Demak, Terrorchilik jazosiz qolmaydi (xulosa) yoki 
Oaldirg’ochlar pastlab uchmoqda.
Demak, ertaga ob-havo o ’zgaradi (xulosa)
Tabiiy tilda xulosada «demak», «natijada», «ko’rinib turibdiki», «shuning 
uchun» kabi so’z va so’z birikmalari uchraydi.
Xulosaning chin yoki xato (yolg’on)ligi, birinchidan, asos (asoslar) ning 
chinligi, ikkinchidan, asos (asoslar) bilan xulosaning mantiqiy munosabatiga 
(fikm ing izchilligi, asoslar bilan natijaning uzviy aloqadorligi va hokazo) bog’liq 
bo’ladi. Agar V xulosa A dan kelib chiqsa, va uning natijasini ifodalasa, to ’g ’ri (chin) 
bo’ladi. Aksincha, V xulosa A asosdan kelib chiqmasa, xato (yolg’on) hisoblanadi. 
Shunday qilib, xulosaning to ’g ’riligi mantiqiy ketma-ketlik, asoslar bilan natijaning 
aioqadorligidan kelib chiqadi.
Asoslardan xulosaning kelib chiqishi ikki y o ’lda amalga oshadi: ayrimlarida 
xulosa asoslardan zaruriy ravishda kelib chiqadi. Bunday xulosa demonstrativ 
(zaruriy) xulosa, deb yuritiladi. Boshqalarida asoslardan chiqarilgan xulosa haqiqatga 
yaqin, ehtimollik xarakteriga ega bo’ladi. Bunday xulosaiar nodemonstrativ, yoki 
haqiqatga yaqin xulosaiar, deb yuritiladi.
88

---

2) Xulosa chiqarishning 3 asosiy turi mavjud: