O ’z b e k is t o n r espu bl 1k a si o L iy va o ’rta m a X su s ta 'lim V a z ir L ic I

haloilik va rostgo’ylik 
singari axloq mezonlari ham muhim 
ahamiyat kasb etadi. Uiami inson axloqiy sofligining ko’zgusi deyish mumkin. 
Chunki ularda kishining axloqiy e ’tiqodi ham, maqsadlari ham, hatti - harakatlari
22

---

ham xuddi oynadagidek aks etib turadi. Halollik kishi hatti -harakatlarining va 
xulqining to ’g ’riligi, qat’iyligi, samimiyligi bilan ifodalanadi. Halollik eng oliyjanob 
fazilat bo’lib, u haqiqat uchun chekinmaslik, unga intilish qanchalik qiyin bo’lmasin. 
порок, harom, soxtakorliklardan jirkanishdir, ularga yo’l qo’ymaslikdir. Halollikka 
eng yaqini fazilat rostgo’yiik bo’lib, uni haqgo’ylik deb ham ataydilar. Insonning 
rostgo’yligi, haqiqatni sevishi, achchiq bo’lsa ham undan yuz o ’girmasligi, 
yolg’onchilikka y o ’l qo’ymasligi uning axloqiy barkamolligining sinov toshi 
(etaloni)dir. Binobarin, halollik va rostgo’yiik inson va jam iyat uchun g ’oyat zaruriy 
axloqiy fazilatdir. Shu boisdan ham O ’zbekistonning mustaqillik va bozor 
iqtisodiyoti y o ’lidan borishida barcha fuqarolar, ayniqsa yoshlar faoliyatida halollik 
va rostgo’ylikni qaror toptirish katta ahamiyatga ega.
Inson axloqiy qiyofasini ifodalovchi mezonlardan biri 
kamtarlik 
bo’lib, u 
kishining sodda tabiatligida, boshqalardan o’zini ustun qo’ymasligida, kishilaming 
hayotiy tajribalariga, biiimiga, his - tuyg’ulariga hurmat tarzida namoyon bo’ladigan 
hatti - harakatlarini ifodalaydi. Kamtar odam hech qachon o ’zini biror kishidan, 
ko’pchilikdan, xalqdan ustun qo’ymaydi. Aksincha, u xalq bilan doimo bir tan, bir 
jon bo’lib yashaydi va u kishiga kuch bag’ishlaydi. Shu chun ham "Kamtar kam 
bo’lmas", "Kamtarga kamol", — deydi dono xalqimiz. Isbot talab qilmaydigan bu 
haqiqat bir necha ming yilliklarning sinovidan o ’tib kelmoqda. Ammo kamtar 
bo’laman deb o ’z qadr - qimmatini yerga urmaslik, izzat-nafsini poymol qildirmaslik 
lozim. Hatto ortiqcha kamtarlik pinxona takabburlik (gerdayish) bo’lib chiqishi 
mumkin. Demak, kamtarlik insonga obro’, kuch - quvvat bahsh etadigan, obro’ - 
e ’tiborini oshiradigan va uni takabburlik, maqtanchoqlik, dimog’dorlik, manmanlik, 
mensimaslik kabi qusurlardan xalos qiladigan fazilatlardir. Bu ibratli mezon bilan 
kishining irodaliligi, chidamliligi, sabr - toqatliligi ham hamoxang va yaqindir. 
Demak, kamtarinlik, irodalilik, chidamlilik inson uchun g ’oyat zarur va foydali 
axloqiy fazilatlardir.
Etikaning mezonlaridan Yana biri