O. Yusupova

Tilni ehtimollik belgilariga ko„ra tahlil qilish
til 
elementlarini statistik xarakteristikalar asosida baholash 
demakdir. Til birligining gapda qo‗llanish chastotasi ehtimollik 
deyiladi. Ehtimollik fonema, so‗z, so‗zlar guruhi, gaplarning 
qo‗llanishidagi tasodifiy o‗lchovidr.
Tanlanma matn asosida statistik xususiyatlarni o‗rganish 
natijasida chastotali lug‗atlar tuziladi.
Matematik tahlil metodlari tilshunoslikning yana ham 
takomillashishiga, shubhasiz, katta yordam ko‗rsatadi. Natijada 
kibernetika va elektron–hisoblash mashinasi bilan ishlashning 
ravnaq topishi avtomatik tahlil metodining shakllanishiga olib 
keldi. Bu metod tilni shunday shakliy qismlarga ajratadiki, bir 
tilning elementlari boshqa tilning shu ma‘nodagi shakliy 
elementlariga ekvivalent bo‗lishi lozim. Ekvivalentlik esa bir 
tildan boshqa tilga mashina yordamida tarjima qilish 
imkoniyatini beradi. 
Nazorat uchun savol va topshiriqlar: 
1.Metod va metodologiyaning farqi nimada? 
2. An‘anaviy metodlar haqida gapiring? 
3.
 
Zamonaviy metodlarga qanday metodlar kiradi? 
4.Barcha metodlar uchun tayanch bo‗‘ladigan metod qaysi? 
Adabiyotlar: 
1.Abduazizov A. Tilshunoslik nazariyasiga kirish. –
Toshkent: Sharq, 2010. –B.145-150. 
2.Baskakov N va boshqalar. Umumiy tilshunoslik. –
Toshkent: O‗qituvchi, 1979. –B.117-131. 

---

77 
3. Sodiqov A., Abduazizov A., Irisqulov M. Tilshunoslikka 
kirish. –Toshkent: O‗qituvchi, 1981. –B. 192-194. 
4.O‗rinboev B., Karimov S. Tilshunoslik nazariyasi. 
Ma‘ruzalar matni. – Samarqand, 2004. –B.173-180. 
5.Pardayev A. Tilshunoslik nazariyasi. Uslubiy qo‗llanma. – 
Samarqand: SamDU nashri, 2015. – 56-66. 
 
“ Tilshunoslik nazariyasi” fanidan mustaqil ish mavzulari: 
Har bir berilgan mavzu ko‗rsatilgan adabiyotlar asosida 
berilgan reja bo‗yicha mustaqil tarzda o‗zlashtiriladi.
1.―Tilshunoslik nazariyasi‖ fani maqsad va vazifalari 
2. Tilning ijtimoiy, biologik, fiziologik tabiati.