O. X. Xamidov

28
 Мовсесян А.Г. 
Либерализм и экономика. - М.: Логос, 2003.

---

68 
takomillashuvda 
eng 
yuqori 
natijalarga 
erishadi, 
uning 
davlat 
bilan 
munosabatlardagi prinsplari, axborot bozorida monopol sifatida ishtirok etish istagi 
qoniqtirilmay qolishi aniqdir.
Kompaniya agar istasa boshqaruv apparati juda “moslashgan”, 
korrupsiyalashgan boshqa mamlakatda o’z faoliyatini boshlashi mumkin va vaqt 
o’tishi bilan davlat bilan munosabatlarda moliyaviy qudrati va obro’sidan 
foydalanib, muayyan cho’qqilarni egallaydi. 
Keyinchalik 
korxona 
tartibi tijorat axborotidan monopol ravishda 
foydalanish imkonini beruvchi biror rivojlanayotgan mamlakatga kelish hisobiga 
bozorda o’z qudratini oshirishi mumkin. Shunday qilib, oddiy (arzon bo’lmasa-da) 
nayranglar natijasida kompaniya bir vatqning o’zida turli davlatlarda bo’lish 
hamda istak va imkoniyatlar bo’shlig’idagi ichki konvertatsiya hisobiga o’z 
ehtiyojini barcha olti yo’nalish bo’yicha qondirish imkoniga ega bo’ladi. 
Demak, sayyohlik bozoridagi global yo’nalishlar paydo bo’lishining asosiy 
sabablari orasida quyidagilarni ko’rsatish mumkin: sayyohlik korxonalarining o’z 
rentabelligi va bozordagi ulushini oshirishga intilishi (sarflar va sayyohlik 
mahsulotlarining chiqish narxini kamaytirish hisobiga); sayyohlik mahsulotlarini 
ishlab chiqishda dallollar sonini qisqartirish (sayyohlik xizmatalari sifatini 
kafolatlash holatlarini ko’paytirish maqsadida; istak va imkoniyatlarning asosiy 
bo’shliqlarida maksimal ahamiyatga erishish. 
Yirik sayyohlik korxonalari muntazam ravishda asosan to’g’ridan-to’g’ri 
xorijiy investitsiyalarni kiritish yo’li bilan xorijdagi ishtirokini kengaytiradi. Ular 
yana pul ssudalari beradi hamda boshqaruv bo’yicha investitsiya shartnomalari 
tuzadi
29
.