O. X. Xamidov universitet rektori, rais

 
БЎЛАЖАК ЎҚИТУВЧИНИНГ ФИКР АЛМАШУВ БИЛАН БОҒЛИҚ 
ХУСУСИЯТЛАРИ 
Шамсиддинова Д.Х. 
Низомий номидаги ТДПУ
Бошланғич таълим факультети
3 босқич талабаси 
Бўлажак ўқитувчиларнинг касбий фаолиятида тарбияланувчилар билан педагогик 
алоқаларнинг узлуксизлиги тарбиянинг асосий қонуниятларидан биридир. Тарбиявий алоқа 
ўрнатиш (коммуникация) ва ундан ижобий натижалар кутиш моҳияти шундан иборатки, бунда 
бевосита ўқитувчи билан боғлиқ бўлган мингларча руҳий жараѐнлар, маълум бир белгиланган 
қолипдан чиқиши мумкин бўлмаган муомала турлари ва шартлари мавжуд. Тарбиянинг 
самарадорлиги пировард натижада ўқувчилар билан алоқа ўрнатишнинг шакл ва услубларига 
қатъий риоя қилган ҳолда амалга оширилиши билан белгиланади. Бўлажак бошланғич синф 
ўқитувчиси тарбия усулларидан моҳирона фойдаланишни, бир қатор алоқа ўрнатиш вазифаларини 
талабалик давридаѐқ билиши керак. Албатта бу ниҳоятда қийин жараѐн, зеро тарбиянинг ҳар бир 
усули, таркибий қисми ва ташкил этувчи усуллари ўқитувчининг муомаласи орқали алоқа 
ўрнатишнинг самарадорлигига боғлиқ. Ушбу жараѐн бевосита ўқитувчининг фикр алмашуви 
(рефлексия) билан боғлиқ хусусиятларига, ўқувчи руҳий ҳолатини фикр тезлиги билан уқиб олиш 
санъатига ва педагогик таъсир кўрсатишнинг турли усулларини бир бири билан ўзаро 
алоқадорликда қўллай билишига боғлиқ бўлиб, улар узлуксиз шаклланади. 
Ҳозирги пайтда педагогикада бўлажак ўқитувчиларнинг фикр алмашуви билан боғлиқ 
бўлган таъсир кўрсатиш усуллари ҳаѐтдан, миллатнинг яшаш тарзидан, миллий анъана ва урф-

---

188 
одатларидан келиб чиқиши, болалар тарбиясини педагогик жиҳатдан мақсадга мувофиқ тарзда 
ташкил этиш вазифаларига мувофиқ танланиши ўргатилади.
Бўлажак бошланғич синф ўқитувчисининг фикр алмашуви билан боғлиқ хусусиятлари 
ниҳоятда мураккаб жараѐнда такомиллашади. Ўзаро фикр алмашиш боғлиқ қуйидаги 
хусусиятларни талаба билиши лозим:
- ишонтириш;
- таъсир қилиш; 
- тақлид қилиш.