O. X. Xamidov universitet rektori, rais

OLIY TA‘LIM TIZIMIDA USTOZ-SHOGIRD TIZIMINI RIVOJLANTIRISHNING 
SAMARADORLIGINI OSHIRISH 
 
Shodmonova A. Sh. 
Mamlakatimizning jadal rivojlanishidagi islohotlarning yangi bosqichi, «2017-2021 yillarga 
mo‘ljallangan beshta ustuvor yo‘nalishda harakat qilish strategiyasi» ni amalga oshirish bilan bog‘liq 
o‘zbek jamiyatini yangilash, ilgari surish, barchamiz, ayniqsa, yosh avlod – bugun va ertangi kunning hal 
qiluvchi kuchi kabi faoliyatni talab qiladi. 
Ta‘limni zamonaviylashtirishning muvaffaqiyati avvalo o‘qituvchilarga, ularning malakasi va 
kasbiyligiga bog‘liq. Zamonaviy universitetda professional bilimdon, mustaqil fikrlovchi, shuningdek, 
insonparvarlik qadriyatlarini hayotga tatbiq etishga ruhiy va texnologik jihatdan qodir o‘qituvchiga 
muhtoj. Bu –innovatsion jarayonlarga mazmunli qo‘shilishga qodir o‘qituvchi bo‘lishi kerak. Zamonaviy 
iqtisodiyot, fan, madaniyat, texnologiya va texnologiya asosida oliy ta‘lim tizimini rivojlantirish, faoliyat 
yuritish va takomillashtirishning muhim sharti o‘qituvchining o‘zi ta‘lim jarayoniga integratsiyalashishga 
tayyorligi. 
«Ustoz-Shogird» o‘qituvchilar malakasini oshirish maktabi yosh o‘qituvchiga zarur yordam, 
tajribali o‘qituvchi tomonidan ish joyida o‘qituvchilik ko‘nikmalarini va tezkor amaliy yordamni taqdim 
etishi mumkin. Bunday qarorga muhtojlik juda ko‘p bilimlarni egallashga, hayotiy tajribalarni 
rivojlantirishga, o‘qitish va ishlab chiqarish munosabatlarini rivojlantirishga yordam beradigan «Ustoz-
shogird» mahorat tizimini shakllantirdi. 
– universitetda yosh o‘qituvchilarning kasbiy saviyasini va malakasini oshirish; 
- yosh mutaxassislarni, o‘qituvchilarni o‘qitishga ijobiy munosabatni rivojlantirish; 
- o‘quv faoliyatida kutilayotgan natijalarga erishish va moslashtirishni jadallashtirish qobiliyati; 
- universitetdagi o‘quv jarayonining sifatini oshirish.Ushbu tizim yosh o‘qituvchiga universitet 
tizimining barcha tuzilmalari va bo‘limlari faoliyati bilan tanishishga yordam beradigan yo‘l xaritasi. Bu 
pedagogik faoliyatni tashkil qilishning namunasi yosh o‘qituvchini rag‘batlantirish jarayoni. ―Ustoz-
Shogird‖, ―Ustoz-murabbiy‖ maktabi rahbarlik ko‘nikmalarini rivojlantirish, amaliy tajriba 
kamchiliklarini bartaraf etish, yosh o‘qituvchining shaxsiy fazilatlarini shakllantirish va amaliy 
ko‘nikmalarga erishish uchun uslubiy asosni takomillashtirishga yordam beradi. Ustoz va shogird fakultet 
talabalari bilan ma‘naviy, ma‘rifiy va tarbiyaviy ishlarni olib boradi. Ular orasida davra suhbatlari, 
munozaralar, kunning dolzarb masalalari bo‘yicha taqdimotlar, teatrlar, muzeylar, ko‘rgazmalar, 
madaniyat markazlari va madaniyat markazlari kabi madaniyat va san‘at muassasalariga birgalikda 
tashriflar. ―Ustoz-Shogird‖ o‘qituvchilar malakasini oshirish maktabi oliy ma‘lumotli yosh 
mutaxassislarni tayyorlashga yaxshi natijalar beradi. Bundan tashqari talabalar turar joylarida ham bir 
qancha tadbirlar tashkil etish lozim. Ularning bo‘sh vaqtlarini unumli va samarali tashkil etishning eng 
yaxshi usullaridan biridir. Tadbirlarning yillik rejasi tuzilib, reja asosida tashkil etish lozim. Bu 
talabalarimiz uchun ham yaxshi samara beradi.
Biz oldimizga qanday vazifa qo‘ymaylik , qanday vazifani yechish zaruriyati tug‘ilmasin, gap oxir-
oqibat baribir kadrlarga borib taqalaveradi. Aytish mumkinki, bizning kelajagimiz, mamlakatimiz 
kelajagi, o‘rnimizga kim kelishiga yoki boshqacharoq aytganda, qanday kadrlar tayyorlashga bog‘liq. 
Darhaqiqat, har bir mashg‘ulot mazmunining kengligi va chuqurligi uning davlat talablariga 
muvofiqligi, shogirdlarning ta‘lim texnologiyalari va metodikaning to‘g‘ri usulini tanlash va undan 
unumli foydalanishni talab etadi. Fikrimizdan kelib chiqqan holda, ustoz-shogird tizimi samaradorligining 
ortib borishini jadallshtirish zarur. Bu samaradorlikni esa ustoz-shogird tizimida raqobat usullari orqali 
amalga oshirish maqsadga muvofiqdir. Chunki shogird ustozidan ozadi, degan xalq iborasi ham bejiz 
emas, albatta. 

---

186 
Ustoz dastlab shogirdga auditoriyani ko‘rish, his qilish, u bilan birga ishlashi kerakligini uqtiradi va 
darsning zerikarli bo‘lmasligiga harakat qilish, o‘z darsiga shogirdi ko‘zi bilan qarashi lozim bo‘lgan 
barcha chora-tadbirlarni berish ham mumkin. Ustozning bitta shogirdi bo‘lmaydi, uning boshqa bir 
qancha shogirdlari bo‘ladi.
Ustoz shogirdi hayotida va faoliyatda raqobatga kirishishi va o‘zini ro‘yobga chiqarishi uchun eng 
muhim narsa bu – boshqa insonlar bilan samarali o‘zaro ta‘sirga kira olish qobiliyatli ekanligini 
amaliyotda ko‘rsata olish lozim. Shogird natijada o‘zining mustaqil harakat qilishiga katta imkoniyatga 
ega bo‘ladi. Demak, raqobat usullari shogirdni har tomonlama tayyor kadr bo‘lib yetishishiga sabab 
bo‘ladi. 
Xulosa o‘rnida shuni aytish joizki, shogird malakali kadr bo‘lib shakllanar ekan, raqobat 
usullarining har xil shakllarining o‘zlashtirishi lozim. Bu o‘z navbatida ta‘lim jarayonining 
samaradorligini ta‘minlab boradi.