79
pedagogika fani uchun ham katta ijtimoiy va mafkuraviy ahamiyatga egadir. Sharq mutaffakirlarining
barchasini gʻoyaviy jihatdan birlashtirgan asos shu bo‘lganki, ular shaxs ahloqiy tarbiyasi va kamolotida
mehnat tarbiyasining rolini yuqori
qo‟yishgan, ayniqsa, shaxsning aqliy va axloqiy kamolotida mehnat
tarbiyasining yo‘naltiruvchi va tarbiyalovchi vazifalariga alohida e‘tibor berganlar. Defektologiya
fanining asoschisi L.Vigotskiy esa mehnat va o‘qitishning maxsus usullari nogironlikni engish uchun
muhim qurol deb hisoblagan.
O‘zbekiston Respublikasining "Ta‘lim to‘gʻrisidagi" Qonunining 23- moddasida "Jismoniy va
ruhiy rivojlanishida nuqsoni mavjud, shuningdek uzoq vaqt davolanishga majbur bolalar va o‘smirlarni
o‘qitish, ularni tarbiyalash uchun ixtisoslashtirilgan ta‘lim muassasalarni tashkil etilishini e‘tirof qilinishi
ham muhim ahamiyatga molikdir. Imkoniyati cheklangan bolalarni sifatli ta‘lim bilan qamrab olish
hamda jamiyatning turli munosabatlarida faol ishtirokini ta‘minlash uchun pedagoglarning innovastion
faoliyat olib borishi dolzarb sanalmoqda. Chunki zamonaviy yondashuvlarni o‘z vaqtida anglab, o‘z
faoliyatiga moslashtirgan holda tatbiq etishi sogʻlom bolalar qatorida nogiron bolalarning ham
ijtimoiylashuviga samarali erishish imkoniyatini kengaytiradi. Zamonaviy yondashuvlar sirasiga
AKTdan, muloqot ko‘nikmalarini rivojlantirishga xizmat qiluvchi interfaol usullardan foydalanish, o‘z-
o‘zini baholash va o‘z-o‘zini nomoyon qilishning turli shakllari va vositalarini o‘quvchilarga o‘rgatishga
yo‘naltirilgan trening mashgʻulotlari va boshqalar kiradi.
Sanab o‘tilgan omillarni malaka oshirish kurslarida bevosita o‘qituvchilarning ishtirokida tashkil
etilgan jarayonlarda egallanishi o‘z samarasini berayotgani sir emas. Chunki malaka oshirish kruslarida
nechogʻlik zamonaviy usullar va vositalardan foydalanishga erishilsa, shunchalik pedagog o‘z faoliyatini
tahlil qilgan holda yangiliklarni engil o‘zlashtiradi. Maxsus ta‘lim o‘qituvchilari kurslarda modul tizimi,
dasturli ta‘lim, hamkorlikdagi ta‘lim kabi texnologiyalarga asoslangan mashgʻulotlarda kerakli kasbiy
ko‘rsatmalarni o‘zlashtirish imkoniyatiga ega bo‘lmoqdalar. Har bir kurs o‘qituvchilarga nogiron bolalar
bilan ishlashning turli usul va vositalarini o‘zlashtirishga qaratilgan topshiriqlar bilan boyitilgan.
Bundan tashqari maxsus ta‘lim muassasalarida har bir bola bilan yakka tartibda ishlashga
qaratilgan korrekstion mashgʻulotlarni interfaol usullar yordamida tashkil etish ko‘nikmalarini
o‘zlashtirmoqdalar. Ta‘lim jarayonida yakka tartibda yondashish, tabaqalashtirilgan topshiriqlarga
asoslanish kabi muhim omillarning didaktik imkoniyatlarini o‘zlashtirish uchun darslarning
moderastiyalari tashkil etilmoqda.
―Yakka tartib‖ mohiyati shuki, darsda bir o‘quvchi va bir o‘qituvchi faoliyat yuritib, darsga
qo‘yiladigan talablar bolaning imkoniyatidan kelib chiqqan dasturlar asosida olib boriladi. Qanchalik dars
yakka tartibda tashkil etilmasin, bu jarayon boladan muloqot va mehnat talab qiladi. Oilada bunday
bolalarga raxm qilish, ularni avaylash munosabati shakllangan bo‘ladi. Shu sababli bunday bolalar doim
yaqinlarining qo‘llab-quvvatlashlariga o‘rganib qoladi. Bunday bolalarni muloqotga, mehnat (o‘qish,
o‘rganish, bajarish, ishtirok etish, tinglash, harakatlanish) qilish, mehnat natijasida manfaat
(baholanish)ga o‘rgatish maxsus ta‘lim o‘qituvchilaridan tizimli faoliyat va mashaqqatli mehnatni talab
qiladi. Dars jarayonida kerakli natijaga erishish uchun o‘qituvchilar o‘qitishning faol usullarini
qo‘llashlari kerak bo‘ladi.
Hozirgi kunda maxsus ta‘lim o‘qituvchilarining AKT dan foydalanish, manbalar bilan ishlash, dars
uchun kerakli didaktik vositalarni tayyorlash tajribalarini egallashlari talab etilmoqda. Buning uchun
o‘qituvchilar o‘qitishning zamonaviy usullari hamda vositalaridan foydalanishning o‘zga xos
tamoyillarini bilishi lozim. O‘qituvchilar zamonaviy o‘quvchi-shaxsni o‘qitar ekan, unga shu zamon
nafasi bilan to‘yintirilgan muhitni tashkil etishi kerak. Buning uchun ular innovastion yondashuvlarni
odatiy hol, qilish kerak bo‘lgan vazifa deb tan olishga o‘rganishi lozim. Aynan shu vaziyat o‘qituvchilarni
yangiliklardan cho‘chimaslikka undaydi.
Har bir o‘qituvchilar ongida quyidagi fikrlarni saqlashi muhimdir:
innovastion faoliyat zamonaviy o‘qituvchining imiji;
hozirgi kun o‘quvchisini zerikarli dars bilan ta‘limga qiziqtirib bo‘lmaydi;
-interfaol usullar bolalarni o‘zaro muloqotga samarali tayyorlash omili;
-har bir o‘qituvchi innovastion faoliyat egasi bo‘lishi lozim.
Do'stlaringiz bilan baham: 
