O. X. Xamidov universitet rektori, rais

 
DARSLARDA XALQARO BAHOLASH DASTURLARINI О‗ZIDA 
MUJASSAMLASHTIRGAN INNOVATSION METODLARI ASOSIDA YONDASHUV 
Yusupova Z. A. Farg`ona viloyati Buvayda 
tumani 17- maktab oliy toifali boshlang`ich 
sinf o`qituvchisi 
Mashg‗ulot mobaynida tinglovchilar umumta‘lim maktablarida o‗quv-tarbiya jarayonini samarali 
tashkil etish bo‗yicha "DARS - MUQADDAS" nomli tavsiyalar asosida PIRLS, TIMSS Xalqaro baholash 
dasturlarining standartlarida (FrameWork) qayd etilgan topshiriqlar namunalarini o‗z ichiga olgan dars 
ishlanmalari loyihalarini tayyorlaydilar.
Mazkur mashg‗ulotda quyidagi o‗qitish shakllaridan foydalaniladi: 

---

38 
- davra suhbatlari (ko‗rilayotgan loyiha yechimlari bo‗yicha taklif berish qobiliyatini oshirish, 
eshitish, idrok qilish va mantiqiy xulosalar chiqarish); 
- bahs va munozaralar (loyihalar yechimi bo‗yicha dalillar va asosli argumentlarni taqdim qilish, 
eshitish va muammolar yechimini topish qobiliyatini rivojlantirish). 
2012-yilda matematik savodxonligi bu ta‘rifiga matematika yordamida kontekstda berilgan 
masalani yechish uchun tafakkur jarayonlari bilan bog‗liq o‗zgarishlar kiritilgan. Ma‘lumki, qo‗yilgan 
masalani yechish uchun uni matematik tarzda ifodalash (formalizatsiya qilish), ma‘lum matematik 
tushunchalar, faktlar, usullar va mulohazalarni qo‗llash, olingan matematik natijalarni matematik masala 
berilgan kontekstni hisobga olgan holda talqin qilish va baholash zarurdir. Matematik savodhonlikning 
yangi ta‘rifida turli muammolarni matematikani qo‗llagan holda yechish jarayonida intellektual 
faoliyatning shu tomonlari o‗z aksini topdi. 
" Matematik savodxonlik - shaxsning matematikani turli kontekstlarda formalizatsiya qilish, 
qo„llash va talqin qilish qobiliyatidir. U hodisalarni tushunish, tushuntirish va bashorat qilish uchun o„z 
ichiga matematik mulohazalarni yuritish, matematik tushunchalarni, usullarni, faktlarni va vositalarni 
qo„llash kabi jihatlarni olgan. Matematik savodxonlik insonlarga dunyoda matematikaning o„rnini 
tushunish, konstruktiv , faol va fikrlaydigan fuqaroga zarur bo„lgan mulohazalarni yuritish hamda 
qarorlarni qabul qilishga yordam beradi.
Matematik savodhonlikning aniqlashtirilgan ta‘rifi matematik vositalar bilan ishlash 
ko‗nikmalarni o‗z ichiga olgan. Ularga ishlatilishi umume‘tirof bo‗lgan va kengaytirilishi davom etgan 
21-asrning texnologiyasiga mansub fizik va raqamli asboblar kiradi. Ravshanki, bu ko‗nikmaga ega 
bo‗lish sharti zamonaviy insonning muvaffaqiyatli bo‗lishiga zarurdir .
Matematik savodxonlikni baholashni tashkil qilish 
Matematik savodxonlikni baholashni tashkil qilishning asosida quyidagi uchta o‗zaro bog‗liq 
jihatlar turadi: 

topshiriqlarda ishlatiladigan matematik tushunchalar majmui (mazmun), 

muammoni taqdim etadigan kontekst

bu kontekstni qo‗yilgan muammni yechishga zarur bo‗lgan matematika bilan bog‗lash uchun 
o‗quvchi faoliyatini tasvirlaydigan matematik aqliy jarayonlar. 
To‗g‗ri bajarilgan grafik , rasm hisobli masala yechish rejasini tuzishda katta ahamiyatga ega 
bo‗lsa, noto‗g‗ri bajarilgani o‗quvchi fikrini noto‗g‗ri yo‗lga yo‗naltiradi, asosiy TIMSS Xalqaro 
baholash dasturlarini o‗rganishni murakkablashtiradi. Agar TIMSS Xalqaro baholash dasturlarini , 
boshlang‗ich sinf o‗quvchilariga berilgan toshiriqlarni mantiq jihatdan tushunishni to‗g‗ri tashkil etsa 
maqsadga muvofiq bo‗ladi va dastur mazmunini imkon qadar to‗liq qamrab olishga intiladilar.