O. T. Alyaviya, s h. Q. Q o d ir o V, A. N. Q o d ir o V, s h. H. H a m r o q u L o V, E. H. H a u L o V



Download 13,57 Mb.
Pdf ko'rish
bet198/243
Sana07.07.2021
Hajmi13,57 Mb.
#112049
1   ...   194   195   196   197   198   199   200   201   ...   243
Bog'liq
Normal fiziologiya (O.Alyaviya va b.) (1)

p  
= p  
. ( p  
+ p  
 
filtr 
giJr  '   onhoiit 
kapmla Iihidofp giJrosl bosim
Koptokchalardagi gidrostatik bosimdan (Pg,d), qon plazm asi oqsillarini onkotik 
bosimi ( P ^ )  va kapsula ichi gidrostotik bosim (P kapsula 
y ig ‘indisini ayirmasiga 
teng.
311
www.ziyouz.com kutubxonasi


Insonning  buyrak  koptokchalaridagi  gidrostotik  bosim  70  mm  sim  ust,  qon 
ptazmasi oqsillarining onkotik bosimi 30 mm sim ust ga teng. Kapsula ichi gidrotatik 
bosim esa 20 mm sim ust ga teng.
Demak filtratsiya bosimi  70-(30+20)=20mm sim  ust ga teng ekan. Filtratsiya 
bosim yuqoridagi ko'rsatilgan omillar o‘zgari shiga qarab ortib yoki kamayib ketishi 
mumkin.  Agar  insonda  arterial  bosim  keskin  pasayib  ketsa siydik  hosil  boMishi 
to ‘xtaydi.
Filtrlanish jarayonini miqdoriy ko‘rsatkichi koptokchalardagi filtratsiya tezligi 
bilan  ifodalanadi.  Buning  uchun  qon  va  siydikdagi  m a’lum  moddalar  miqdori 
aniqlanib tekshiriladi. Shu maqsadda qon biron bir zararsiz qon plazmasi oqsillari 
bilan birikmaydigan, reobsorbsiyalanmaydigan va sekretsiyalanmaydigan modda 
yuboriladi.  Bunga  misol  qilib  inulin,  mannit,  kreatinin  va  boshqalami  keltirish 
mumkin.
Filtrlanish jarayonini quyidagi formula bilan aniqlab topish mumkin.
Cin=M in  V/Pin
bu yerda : Sin-inulindan tozalanish koeffltsienti. Min-siydikdagi inulin miqdori, 
Pin-qon plazmasidagi inulin miqdori, V - 1   minutda ajralib chiqqan siydik miqdori 
(minutli diurez).
Bir minutdagi  filtratsiya  hajmini  shu  vaqt  ichida  qonning  qancha  inulindan 
halos  bo'lganligini  ko'rsatadi.  Bu m iqdor  inulindan  tozalanish  koeffitsienti  deb 
ataladi.
Koptokchalardagi filtrlanish tezligi erkaklarda 125 ml/min, ayollardaesa 110ml/ 
min ga teng.
K analchalardagi  reabsorbsiya.
  B uyrak  koptokchalarida  hosil  b o ‘lgan 
birlamchi siydik, kanalchalar va yig'uvchi naychalarda qayta surilishi (reabsorbsiya) 
jarayoni  hisobiga  ikkilamchi  siydikka  aylanadi.  Bir necha  kunduzda  har  ikkata 
buyraklardan oqib o ‘tayotgan 1500-17001 qondan  150—1801 birlamchi siydik hosil 
bo‘ladi,  undan  esa  1 -1 ,5   ikkilamchi  1  siydik  hosil  b o la d i.  Qolgan  suyuqlik 
kanalchalarda  va  y ig ‘uvchi  naychalarda  qayta  surilib  ketadi.  Kanalchalardagi 
reabsorbsiya - b u  kanalchalar bo‘shlig‘idagi suv va undagi organizm uchun zarur 
bo‘lgan moddalami qon va limfaga qayta surilishidan iborat. Reabsorbsiya mohiyati 
hayotiy  zaruriy  m oddalam i  qonga  qaytarish  va  keragidan  ortiqchalarini,  yot 
moddalami m oddalar atmashinuvi natijasida hosil bo'lgan chiqindilami esa birlamchi 
siydik  tarkibida  qoldirishdan  iborat.  R eabsorbsiya jarayoni  nefronni  barcha 
qismlarida  sodir b o ia d i.  Proksimal  kanalchalarda glukoza,  vitaminlar,  oqsiilar, 
mikroelementlar to ‘liq qayta suriladi. Genie qovuzlogM, distol kanalcha va yig‘uvchi 
naylarda suv va elektrolitlar reabsorbsiyalanadi.
Nefronning proksim al qismida Na+,C1 la r  70%, H CO'-90%  qayta so'riladi.
M oddalami kanalchalardagi reabsorbsiyasi  aktiv va passiv tashish y o 'li bilan 
am alga  o shiriladi.  Passiv  tashish  elektrohim ik,  konsentratsiya  yoki  osmotik 
gradiyent  farqi  y o ‘nalishi  bo4yicha energiya sarfisiz kechadi.  Bu yoll  bilan  suv, 
COj, xlor, m ochevina qayta so'riladi.
Aktiv tashish deb konsentratsion va elektrokimyoviy gradiyentga qarama-qarshi
312
www.ziyouz.com kutubxonasi


yo‘nalishda, energiyasarfi hisobiga m oddalam ing tashilishigaaytitadi. Faol tashish 
o ‘z navbatida birlamchi va ikkilamchi aktiv tashish turlariga b o ‘linadi. Birlamchi 
aktiv  tashish,  eiektrohimik  gradiyentga  qaram a-qarshi,  hujayra  m etobolizm i 
energiyasi hisobiga kechadi. Bu yo‘l bilan tashilishga Na*ionini misol qilish mumkin. 
Na+, K*ATF aza fermenti ishtirokida A T F energiyasidan foydaianib tashiladi.
Ikkilamchi aktiv transport, konsentratsion gradiyentga qarshi energiya sarfisiz 
tashiladi. Bu y o ‘l bilan glukoza, am inokislotalar o‘tadi.
Q ayta  s o ‘rilayotgan  m oddalar  k an alch alarn in g   qoplagan  hujay ralam in g  
bo‘shliqqa  qaragan  lyuminal  va  asosiy  membranasidan  o ‘tishi  kerak.  Lyuminal 
membranada  ko'pchilik  moddalar  uchun  tashuvchilar va  ion  kanallari  bor,  ular 
moddalami hujayra ichiga o'tishini ta ’minlaydi. Bazolateral membranada Na% K+- 
ATF aza, va boshqa organik m oddalam i tashuvchilari bor.

Download 13,57 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   194   195   196   197   198   199   200   201   ...   243




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish