O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V

qon guruhi
eritrotsitlar
aglyutinogenlar
gem olizin lar
p lazm a, yok i zardob
aglyutininlar va
antiaglyutininlar
1(0)
0
б в
0
11(A)
A
в
A
III(B)
В
б
В
IV (AB)
AB
AB
II, III, IV qon guruhiga ega odam plazm asida eritrotsit va to'qim alardan 
ajralib chiqqan antiag ly u tin in lar m avjud, ular ag lyutinogenlar kabi A va 
В harflari bilan belgilanadi.
Ja d v a ld a n k o ‘r in ib tu rib d ik i, I-g u ru h z a rd o b i II, III, IV guruh 
eritrotsitlari bilan, II guruh zardobi III, IV guruh eritrotsitlari bilan, III 
g u r u h z a r d o b i - II, IV g u r u h e r i t r o t s i t l a r i b ila n a r a la s h g a n d a
ag lyutinatsiya so d ir b o ‘lar ekan.
Demak I-guruh barcha guruhdagi qonlarbilan m os kelarekan, shuning 
uchun qoni I guruh b o 'lg a n odam
universal don or
deb ataladi. IV guruh 
qoni eritrotsitlari esa quyilgan qon aglyutininlari bilan aglyutinatsiyaga 
uchram aydi, shuning uchun bunday qon guruh\iga ega b o 'lg a n odam
universal resipiyen t
deb ataladi.
H ar x i l qon g u r u h la rin in g m os k e lish i
zardob guruhi
Eritrotsit guruhi
1(0)
11(A)
HI (B)
IV (AB)
16 
b
-
+
+
+
11
b
-
-
+
+
1116
-
- f
-
+
IV-
-
-
-
ilova: «+»- aglyutinatsiyaning borligi. «-» - aglyutinatsiya yo ‘qligi.
Q on quyilganda donor qoni tarkibidagi aglyutininlar va gem olizinlam i 
hisobga olm aslik sababi nim ada? Bunga sabab oz m iqdorda (200-300 ml) 
qon quyilganda donor qoni tarkibidagi aglyutinin va gem olizlar resipiyent 
qonida (2500-2800 m l) suyulib ketadi va plazm adagi antiaglyutininlar 
bilan birikadi, eritrotsitlam i yopishtirib q o 'y ish uchun esa uning miqdori 
kamlik qiladi.
259

---

Inson k o 'p qon y o 'q o tg a n d a , u nga faq at b ir xil g u ru h d a g i qon 
quyilishi zarur, chunki donor qonidagi aglyutinin va gem olizinlar miqdori 
k o 'p b o 'lg a n d a , resipiyent eritrotsitlarini aglyu tin atsiy a qilish uchun 
yetarli b o 'lib qolishi m um kin.
Ayrim paytda, qon q uyilishidan so 'n g g i asoratlar kelib chiqishiga 
qon guruhining n o to 'g 'ri aniqlanganligi sabab b o 'lish i m um kin. H ozirgi 
p a y td a A va В a g ly u tin o g e n la rn in g b ir n e c h a tu rla ri b o r e k a n lig i 
aniqlangan. (A,,A -,,A 3 va h.k., 
B , , B „ B 3 
v a h .k .) A glyutin o g en n in g tartib
raqam i qancha k o 'p b o 'lsa uning antigenlik xossasi shuncha kam bo'ladi. 
N atijad a qon guruhi aniqlanayotgan paytda xatolikka y o 'l q o 'y ib m os 
kelm aydigan qonni quyib q o 'y ish m um kin. I guruh qoni eritrotsitlar 
m em branasida H antigen borligi aniklangan. II, III, IV guruhli odam qonida 
ham bu antigen yashirin d eterm inat sifatida uchraydi. II va IV guruhiga 
ega b o 'lg a n odam lar qonida anti-H -antitela m avjud. S huning uchun I 
guruh qonini boshqa guruhdagi odam larga q uyilganda gem otransfuzion 
asoratlar kelib chiqishi tabiiy. S huning uchun ham hozirgi paytda faqat 
bir xil guruhdagi qonlam i quyish tavsiya etiladi.