O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V

Rezus sistem a.
1940 yili K .L andshteyner va A .V inerlar tom onidan 
m akaki-rezus m aym uni qonida antigen aniqlangan, uni 
rezus-faktor
deb 
atashdi. Bu antigen oq irqli odam lam in g 85% qonida uchraydi. Ayrim 
xalklarda, m asalan: evenlar qonida 100% rezus-faktor uchraydi. Q onida 
rezus-faktor m avjud odam lar rezus- musbat, bu faktor y o 'q odam lar rezus- 
m anfiy deb nom langan. R e zu s-fak to r40 dan ortik antigenlardan tuzilgan 
m urakkab tizim dir. A ntigenlik xossasi eng yuqori b o 'lg a n D -tip (85% ) 
antigen uchraydi. B undan tashqari, rezus antigenning quyidagi tiplari: 
S, Ye, d, s, ye m avjud, ularning antigenlik xossasi past. A vstraliyalik 
aborigenlar qonida rezus antigenning hech bir turi uchram aydi. Rezus 
tizim ning A BO tizim idan farqi plazm ada tu g 'm a antirezus aglyutininning 
b o 'lm asligidir. A gar rezus-m usbat donor qoni rezus m anfiy resipiyentga 
quyilsa, resipiyent qonida rezus faktorga qarshi-antirezus aglyutinin hosil 
b o 'lad i. R ezus-m usbat qon rezus-m anfiy o dam ga ikkinchi m arta quyilsa 
eritrotsitlar aglyutinatsiyaga uchraydi, y a’ni rezus kelishm ovchiligi kelib 
chiqadi. Shuning uchun ham rezus m anfiy qon rez u s-m an fiy odam ga va 
r e z u s -m u s b a t q o n re z u s m u s b a t o d a m g a q u y ilis h i z a ru r. R e zu s 
kelishm ovchilik h om iladorlikda ham kelib chiqishi m um kin. A gar ayol 
rezus-m anfiy qonga ega b o 'lsa , hom ila qoni rezus-m usbat b o 'lsa , hom ila 
qonidan rezus ag ly u tin o g en laro n a qoniga o 'tib unda antirezus aglyutinin 
ishlab chiqishini paydo qiladi. H om iladan eritrotsitlam ing k o 'p m iqdorda 
ona qoniga tushishi tu g 'ru q paytida sodir b o 'lad i. S huning uchun ham
260

---

birinchi hom iladorlik yaxshi tugallanishi mumkin. Keyingi homiladorlikda 
esa ona qonidagi antirezus aglyutinin y o 'ld o sh to ‘sig ‘idan o 'tib bola 
qoniga tush ish i, u ning to 'q im a va eritrotsitlarini yem irishi m um kin. 
N atijada hom ila halok b o 'lish i yoki chaqaloq o g 'ir gem olitik anem iya 
bilan tug'ilishi mumkin.
G em atologlar eritrotsitlarda quyidagi antigen tizim lar m avjudligini 
e ’tiro f qiladilar: A B O , Rh, M N Ss, P, Lyuteran (LU ), K ell-K ellano (K k), 
Lyuis (Le), DafTi (Fy), va Kid (Jk). Bulardan A BO va Rh tizim lar qon 
quyishda katta ah am iyatga ega.
L e y k o ts itla rd a ham 9 0 d an o rtiq a n tig e n la r bor. L e y k o ts itla r 
transplanitsion im m unitetda katta aham iyatga ega b o 'lg a n gistologik 
m os kelish antigenini saqlaydi.
Q on quyish im m unologik m urakkab jarayon hisoblanadi. Shuning 
uchun ham 25% dan k o 'p qon y o 'q o tg an d a g in a, butun qonni quyish 
tavsiya qilinadi. Boshqa hollarda esa zaruratga qarab m asalan, anem iyada 
eritrotsitar m assa, trom botsitopeniyada trom botsitar massa, har xil yuqumli 
kasalliklarda, septik holatda granulotsitlarquyilishi m aqsadga m uvofiq.