O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V

Yurak ich i b o sh q a ru v m e x a n izm la ri.
# u j a y r a ich i b o sh q a ru v
m exanizm lari: Elektron m ikroskop yordam ida yurak m uskullari tekshirib 
k o 'rilg a n d a ular alohida m iotsitlardan tashkil topganligi va bir biri bilan 
k o 'n d a la n g disklar bilan b o g 'lan g a n lig i aniqlangan. H ar bir m iotsitda 
oqsil sintezini boshqaruvchi m exanizm lar bo'lib, uni tuzilishi va vazifasini 
saqlab turadi. O qsillar sintezi a u to re g u ly a to ry o 'l bilan boshqariladi.
Yurak zo 'riq ish ish bilan ishlasa (doim iy jism o n iy ish yoki m ashq) 
m iokardning qisqartiruvchi va tuzilishini ta ’m inlovchi o qsillar sintezi 
kuchayadi. Bu esa m iokardning 
ishchi (fiziologik) gipertrafiyasi
deb 
ataladi.
Yurak m uskullarining qisqaruvchanligi, tolalarining tuzilishiga va 
to lalam in g uzunligi ham da sark o m em in g tarangligiga b o g 'liq . Yurak 
m iokardining qisqarish kuchi o 'z -o 'z in i boshqaruvchi ikki m exanizm ga 
bo g 'liq holda am alga oshadi: geterom etrik va gom eom etrik y o 'lla r bilan. 
Yurak m uskuli tolalarining qisqarish kuchi, ulam ing qisqara boshlashdan 
oldingi uzunligiga bog'liq. Bu bog'lanishni O .Frank va Ye.Starling ta ’riflab 
berganlar va bu holat 
«Yurak qonuni»
yoki «Frank-Starling qonuni» deb 
ataladi. Yurak miotsitlari diastola vaqtida qanchalik k o 'p cho'zilsa, yurakka 
shuncha k o 'p qon keladi. H arb irm io fib rilla laric h id ag iak tin iplari miozin 
ip la rid a n k o 'p r o q s u rilib u z o q la s h a d i, o 'z n a v b a tid a q o 's h im c h a
ko 'p rik ch alar soni ortadi va yurakning qisqarish kuchi o 'sh an c h a ortadi. 
Shu sabablarga k o 'ra yurakka venoz tizim orqali qonga qon kelsa, shuncha 
m iqdorda arterial tizim ga chiqarib yuboriladi. Yurak faoliyatining m iogen 
y o 'l bilan shunday boshqarilishi geterom etrik