O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V

M iokard h u jayralarin i elek trik faolligi.
T abiiy h o la td a m iokard 
hujayralari ritm ik aktiv ( q o 'z g 'a lg a n ) holatida b o 'lad i. S huning uchun 
ham ularn in g tinchlik poten siali to 'g 'r is id a shartli ravishda gapirish 
mumkin. Uni kattaligi 90m v ga teng b o'lib, k ' ionlarining K onsentratsiyasi 
bilan aniqlanadi.
Y urakning turli b o 'lim la rid a n m ik ro e lek tro d la r y o rd a m id a qayd 
qilingan harakat potensiali o 'z in in g shakli, am plitudasi va davom iyligi 
bilan farq qiladi.
5 8 - r a s m .
Yurak muskullarini harakat potensialining har xil turlari. 
A-vurakning turli qismlari kardiomiotsitlarini harakat potensiali;
P-ho'lm acha; A-V-atrioventrikulvar tagun; PJ-Gis tutami; PP va LP -
Gis tutamining o'ng va chap oyoqchalari; J-qorincha. I-6-m iokard
hujayrasi potensiallari; 7-EKG; B-yakka miokard hujavrasi harakat
potensiali; a-qorincha harakat potensiali. Strelka bilan N a \ С a2
’ , 
K ’
ionlarining XP turli( 1-4) fazalarda o'tishi ko'rsatilgan; b-sinoatrial
tugunining avtomatik faolligi. Strelka bilan sekin diastolik
depolyarizatsiya ко 'rsatilgan.
H arakat potensiali y uzaga chiqishi uchun m em branani 30 mv gacha 
d ep olyarizatsiyalash kifoya. K ard io m itsitlar X P da quyidagi davrlari
264

---

tafovut qilinadi: 1 d av r - te z boshlangich d epolyarizatsiya, 2 davr -
y a s silik y o k i plato, 3 d a v r - t e z repolyarizatsiya, 4 d a v r - tin c h lik d a v ri.
Y urakning o ‘tk a zu v c h i m io tsitlari, b o ‘lm a ch a la r v a q o rin c h a la r 
m iokardi XP birinchi davri kelib chiqish sababi, nerv va skelet m uskullari 
X P bilan b ir xil, y a ’ni h u ja y ra m e m b ran asin i n a triy io n lari uchun 
o ‘tkazuvchanligi ortishi, natriy kanallarini faollashishi hisobiga y uzaga 
chiqadi. XP c h o 'q q isig a yetganda, hujayra m em branasini qutbi o ’zgaradi 
(-90dan +30 m v gacha). M em brananing depolyarizatsiyasi natriy-kaliy 
n a s o sla rin i a s ta -se k in a k tiv la sh ish ig a o lib k elad i. K a ls iy io n la rin i 
s a rk o p la z m a tik re tik u la d a n c h iq ib , h u ja y ra ic h ig a k irish i h a ra k a t 
potensialini yassi (plato)davrini keltirib chiqaradi (2-davr).
Bu davrda к inaktivatsiyaga uchraydi va hujayra m utloq refrakter 
h olatida b o 'lad i. B ir vaqtni o 'z id a kaliy kanallari faollasha boshlaydi. 
H ujayradan chiqayotgan K 1 ionlari m em branani tez repolyarizatsiyasini 
ta ’m inlaydi (3-davr). K alsiy kanallari yopilib, repolyarizatsiyajarayonini 
tezlashtiradi.
H ujayra m em branasining repolyarizatsiyasi natriy kanallarini qayta 
faollashishiga olib keladi. N atijada kardiom iotsitlam i q o 'zg 'alu v c h an lig i 
qayta tiklanadi. Bu davr nisbiy refrakterlik davri deyiladi.
Y u rakning ishchi m io k a rd id a ( b o 'lm a c h a va q o rin c h a ) tin c h lik
potensiali nisbatan b ir xilda ushlab turiladi. Yurak ritm ini yetakchisi 
vazifasini bajaruvchi sinoatrial tugun sohasida, sekin spontan diastolik 
depolyarizatsiya kuzatiladi. D epolyarizatsiya kritik darajasig a yetgach 
(taxm inan-50m v) yangi XP yuzaga chiqadi. Shu m ehanizm hisobiga yurak 
m uskullari avtom atik qisqarish xossasiga ega. Bu X P h u ja y ra lar boshqa 
x u su siy a tla rig a ham ega: I - X P u n c h a lik y u q o ri em as 2 - sekin 
repolyarizatsiya davri (2 davr) asta-sekin tez repolyarizatsiya davriga (3- 
davr) o 'ta d i; 3 m em brana potensiali 60 m v ga yetadi.