O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V

sistolik ton
deyiladi.
Q onni sekin h aydash b o sq ic h in in g o x irid a q o rin ch a lar m iokardi 
b o 'sh a sh a boshlaydi va qorin ch alar diastolasi boshlanadi. Q orinchalar 
d ia sto la sin in g d a v o m iy lig i 0,47 sek ga teng. Q o rin c h a la r m iokardi 
b o 's h a s h a b o sh la g a c h , u y e rd a b o sim a s ta -s e k in tu sh a b o sh la y d i, 
natijada yarim oysim on k lapanlar berkilib, qonni o 'p k a arteriyasi va 
aortadan qorinchalarga qaytishiga to 'sq in lik qiladi. Bu v aqtda yurakning 
ikkinchi toni hosil b o 'la d i (d iastolik ton).
Q o rin c h a la r m io k a rd i b o 's h a s h a b o s h la s h i v a y a rim o y s im o n
k la p a n la rn i y o p ilis h ig a c h a k etg a n v aq tn i 
p ro to d ia s to lik d a v ri
deb 
a ta la d i. Bu d a v r 0 ,0 4 sek d a v o m eta d i. Y a rim o y sim o n k la p a n la r 
y opilgandan so 'n g , q o rinchalarda bosim pasayaveradi. Tavaqli klapalar 
hali berk. Q orinchalarda qolgan qon hajmi o'zgarm aydi. M iokard tolalari 
u z u n lig i o 'z g a r m a y d i. S h u n in g u c h u n h am bu d a v rn i iz o m e trik
b o 'sh a sh ish davri deb ataladi va 0,08 sek davom etadi. Bu davr oxirida 
bosim q o rinchalarda b o 'lm a ch alard ag id a n pasayadi va natijada atrio­
ven trik u ly ar k lapanlar ochilib, qon b o 'lm a ch alard an q orinchalarga o 'ta
boshlaydi. Bu davrni qorin ch alam i qon bilan to 'lis h davri deb ataladi va 
0,25 sek davom etadi. U o 'z navbatida tez to 'lis h bosqichi (0,09sek), 
sekin to 'lis h bosqichlariga (0,16 sek) bo'lin ad i.
Q orinchalarga qonni tez tushishi natijasida, uning devorlari tebranadi. 
N atijada y urakning III toni hosil b o 'lad i. U chinchi tonni oddiy holda 
steteskop yoki fonedoskop yord am id a eshitib b o 'lm a y d i. Q onni sekin 
to 'lis h davri o x irida b o 'lm a c h a la r sistolasi sodir b o 'lad i. B o 'lm a ch a la r 
q o r in c h a la r g a q o 's h im c h a q o n h a y d a y d i. Bu d a v rn i