O ’qu V u sl ubiy m a jmu a

Amirlikning qulashi 
Ozodlikda qolgan yoshbuxoroliklar yangi Buxoro (Kogon), Chorjo`y va Termizga 
mamlakatda islohotlar o`tkazish bo`yicha tashviqot ishlarini olib bordilar. Abdurauf Fitrat 
islohotlarni tinch yo’l bilan o`tkazish haqidagi qarorini o`zgartirmagan holda 
yoshbuxoroliklarning amaldagi dasturini qayta ishlab chiqdi.Bu davrda "Uchqun" gazetasi 
va "Tong" jurnali nashr etildi. 
1918-yil 1-martda Buxoroga qizil eshelon kirib keldi va amirlik poytaxtini bosib 
olish uchun tayyorgarlik boshlandi. Yoshbuxoroliklar islohotlar o`tkazish shartini amirdan 
talab qilib, janglarni to`xtatishga harakat qilishdif*Lekin 2-mart kuni boshlangan janglar 
amir armiyasining kuchli qarshiligi sababli tezda to`xtatildi/kelishuv to`g`risida 
Qiziltepa 
shartnomasi 
imzolandi. 
1920-yil 29-avgustda Chorjo`yda amir hokimiyatiga qarshi xalq qo`zg`aloni 
boshlandi.’, Shaharda tashkil etilgan Inqilobiy qo`mita eski hokimiyatni tugatilganligi va 
xalq hokimiyati o`rnatilganligi to`g`risida e’lon qildii Chorjo`y harbiy Inqilobiy qo`mitasi 
qizil armiyadan yordam so`rab murojaat etdi. Amirlik hokimiyatini tugatish uchun 46 ta 
zamonaviy qurol, jumladan, 10 ta broneavtomobil va 12 ta samolyot bilan qurollangan 7 
ming sonli armiya qarshi qo’yildi. Bu armiyaga qarshi amirning miltiqlar, shashkalar, 
qilich va nisbatan eski qurollar bilan qurollangan 4 ming askari jang olib bordi. Bu 
ahvolda amir armiyasi jiddiy qarshilik ko`rsata olmadi. Qizil armiya birin-ketin Chorjo`y, 
Qarshi, Kitob, Shahrisabzni egallab, Buxoroga yetib keldi. Amirlikning poytaxti Buxoro 
uchun bo`lgan janglar 4 kecha-kunduz davom etdi va 2-sentabr kuni Qizil armiya 
Buxoroga kirdi. Qadimiy Buxoro olov va vayronalar ichida qoldi. Ayniqsa, ark katta 
talafot ko`rdi. Minorai Kalonga 10 dan ortiq snaryadlar otildi. Bu vaqtda amir shaharda 
yo`q edi. Shahar egallanishidan oldin Sharqiy Buxoroga, undan so`ng Afg`oniston 
tomonga qochib ketdi. 
1920-yil 6-oktabrda I Xalq vakillarining umumbuxoro qurultoyida Buxoro xalq 
sovet respublikasi tashkil etilganligi e’lon qilindi. Birinchi hukumat — Xalq nozirlari 
kengashiga Fayzulla Xo`jayev boshchilik qildi.