O ’qu V u sl ubiy m a jmu a

M.D.Skobelev
bilan Rusiya otliqlariga hamla qilur edilar. Bir miqdor urush bo’lgandan 
so’ng Rusiya askari g’olib kelib, olarning ham hammalarini tig’u tufong bila qirib tamom 
etdilar. Ba`zi zahmdorlar o’luklarning oralarida o’zlarini o’lukdek etib yotmish erdilar. 
Rusiya askari olarni ko’rib, miltiq o’ki bilan olarni urub qatl etdilar. Ul holda to’rt kazak otli 
bir yavmutning izidan yetib, o’rtaga olib har tarafdin tig’ urmoq boshladilar. U yavmutning 
qo’lida hech yarog’ yo’k erdi. Onga ko'p zahm urdilar. Qo’llaridan va tamomi badanidan qon 
oqib borur erdi. Yavmut ko’rdi, bular oni o’lturmoqchidurlar, g’ayratga kirib bir hamla qilib, 
ul kazaklarning biridan qilichini qontirib, qo’lidan olib, ul qilich bila hamul to’rt kazak otliqni 
qatl etdi. Chun zahmlaridan qon ko’p oqib erdi, behol bo’lub yiqilib qoldi. Ul holda ikki 
kazak otli bu ahvolda ko’rub kelib, otib va tig’ bilan shahid etdilar».
1
1873 yil 29 may oyida chor qo`shinlari Xiva ostonalariga yetib keladi. Rossiya 
qo`shini hujumini qaytarishga uringan Muhammad Rahimxon II qo`shinlari yengiladi. 
Muhammad Rahimxon II bosqinchilargaasir tushishni sharmandali bir hol deb bilib, o`ziga 
1
Muhammad Yusuf Bayoniy “Shajarai Xorazmshohiy”asaridan.

---

203 
sodiq bir to`p yigitlari bilan yovmut turkmanlari yashaydigan tomon Badirkentga-Ismomut 
ota qabristoniga chekinadi. Muhammad Yusufbek Bayoniyning ma`lumotiga ko`ra bu davrda 
xonning inilari Amir va Otaxon to`ra Muhammad Rahimxon II yonida turib umumiy 
dushmanga qarshi xalqni birlashtirib jang qilish o`rniga taxt talashmoq bilan ovora edilar. 
Xonning qochganligidan foydalanib inilari Amir va Otaxon to`ra sotqin mahramlar bilan til 
biriktirib Kaufman huzuriga non-tuz ko`tarib boradilar. O`ris general mag`lublarni juda iliq 
qabul qiladi-yu, biroq ularni Xiva xoni qiyofasida ko`rmaydi. General Kaufman xonning 
o`zini kelishini talab qiladi. Xonga yozgan maktubida u: “Agar uch kun muddatda o`zing 
kelib, biz bilan sulh olib bormasang` o`rningga inilaringdan birini xon qilib ko`tarib qaytib 
ketaman” deydi.