О. Mavlonov, Т. Tilavov, В. Aminov

4 
- refleks hosil qilish, 5 - organizmning 
tashqi va ichki muhit ta’siriga javob reaksiyasi.
Masalani 
yeching:
Nerv impulslari 100 m/sek tezlikda o'tkaziladi. Bo‘yi 1,8 m odamning oyog'iga 
zirapcha kirsa, u qancha vaqtdan so'ng og‘riq sezib, oyog'ini tortib oladi?
0 ‘ylab javob bering:
1. Ayni tush payti bosh ko‘tarib quyoshga qaragan kishi ixtiyorsiz aksa urib yuboradi. 
Nima uchun shunday bo‘ladi?
2. Muskullaming navbati bilan qisqarib va bo‘shashib turishi tufayli odam harakatlanadi 
va xilma-xil ish bajaradi. Nima sababdan ba’zan muskullar qisqarib, bo'shasholmay 
yoki bo‘shashib, qisqarolmay qoladi?
41-§. Orqa miyaning tuzilishi va funksiyasi
O rqa miya. Orqa miya uzunligi katta odamda 40-45 cm, massasi 30-40 g 
bo‘lib, diametri 1 cm ga yaqin oqish ip shaklida bo'ladi. Umurtqa pog‘onasi nayi 
ichida joylashgan kulrang va oq moddadan iborat. Uning markaziy qismi bo‘ylab 
orqa miya nayi o'tadi (
66
-rasm). Nay orqa miya suyuqligi bilan to'lgan. Orqa

---

miyaning oldingi va orqa yuzasi bo'ylab o‘tgan chuqur egatchalar uni chap va 
o‘ng qismlarga bo‘ladi. Orqa miyaning nayini o‘rab turgan markaziy qismi kulrang 
moddadan iborat. Ko‘ndalang kesmasida miyaning kulrang modda joylashgan 
qismi kapalak qanotiga o‘xshash. Kulrang modda atrofini oq modda o‘rab turadi. 
Kulrang modda bir juftdan oldingi va orqa ildizlarni hosil qiladi. Kulrang modda 
oraliq va harakatlantiruvchi neyronlar tanasi hamda kalta o'simtalaridan, 
oq modda
neyronlarning uzun o'simtalaridan iborat. Oq moddadagi nervlar orqa miya bo‘ylab 
yuqoriga va pastga yo‘nalgan nerv yo'llarini hosil qiladi.
Orqa miyaning oldingi va orqa tomoni bo‘ylab oldingi va orqa egatchalari, 
uning markazidan orqa miya nayi o‘tadi. Egatchalar orqa miyani chap va o‘ng 
qismga bo‘lib turadi. Orqa miya nayi miya suyuqligi bilan to‘lgan.
Orqa miyadan 31 jufit