О. Mavlonov, Т. Tilavov, В. Aminov biologiya



Download 59,4 Kb.
Pdf ko'rish
bet158/184
Sana20.07.2022
Hajmi59,4 Kb.
#827716
1   ...   154   155   156   157   158   159   160   161   ...   184
Bog'liq
4 Odam va uning salomatligi 8-sinf 2019

78-rasm.
Tashqi ta’sirlammg nerv 
impulslariga aylanishi.
1157


Retseptorlar, qo‘ zg‘alishni nerv markazi- 
ga o'tkazadigan nerv yo‘li va yarimshar­
lar po‘stlog‘ inmg maxsus zonasi sensor 
sistemcmi
(lot. sensus - sezgi) hosil qiladi. 
Bunday sistemani I.P. Pavlov anatizatorlar 
deb atagan (79-rasm). Shunday qilib, analiza- 
torlar atrof-muhitda va organizmda sodir 
bo‘ ladigan hodisalarni qabul qilib, tahlil 
qilishga ixtisoslashgan nerv tuzilmalaridan 
iborat. Ichki analizatorlar organizm ichki 
muhiti, muvozanat saqlash, tayanch-harakat 
apparati, qon bosimini nazorat qiladi. Mar­
kaziy nerv sistemasi analizatorlar orqali 
organizmda va undan tashqarida yuz bera- 
yotgan jarayonlar haqida aniq axborot oladi. 
Ana shu asosda organlar va to'qimalarga 
buyruq beradi.
Bosh miya yarimsharlari po'stloq qismida analizatorlaming oliy markazlari 
joylashgan. Masalan, ensa zonasida ko‘ rish, tepada - teri orqali sezish, chakkada -
eshitish markazlari bor. Bosh miya katta yarimsharlari po‘stlog‘ idagi assotsiativ 
zonalar
barcha analizatorlami o‘zaro bog‘ lab turadi. Sezgi organlaridan chiqadigan 
nerv yo‘ llari orqa miya, bosh miya stvoli va oraliq miyada kesishib, kontakt 
(tutashuv) hosil qiladi. Barcha analizatorlar funksional jihatdan o‘zaro chambarchas 
bog‘langan. Shu tufayli tashqi muhitda yuz berayotgan hodisalar to‘g‘risida 
umumlashgan yaxlit tasawur hosil qilamiz. Masalan, osmonda bulut paydo 
bo'lishi (ko‘rish analizatori), havoning sovishi (teri analizatori), momaqaldiroq 
gumburlashidan (eshitish analizatori) tezda yomg‘ ir yog‘ ishi to‘g‘ risida xulosa 
chiqaramiz, yomg‘ ir yog‘ ishini kutib o‘ tirmasdan, o‘zimizni panaga olamiz.
Analizatorlardan birining funksiyasi buzilganida boshqalarining sezgirligi 
kuchayadi. Masalan, ko‘ zi ojiz odam boshqalarga nisbatan yaxshiroq eshitadi, 
harorat va bosimga sezgirroq bo‘ ladi, U qog'ozga o‘yib yozilgan harflarni bemalol 
o‘qiydi, qog'oz pullarning qiymatini aniq aytib beradi, har qanday odamni oyoq 
tovushidan tanib oladi.

Download 59,4 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   154   155   156   157   158   159   160   161   ...   184




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish