Reja: Galogenlar haqida tushuncha

Galogenlarning tabiatda tarqalishi. Braom yod va boshqalarining birikmalarining fizikaviy kimyovi xossalari.
Reja:
Galogenlar haqida tushuncha.

Galogenlarning fizikaviy va kimyoviy xossalari.

Molekulyar tizimi.

Braom yod va boshqalarining birikmalarining fizikaviy kimyovi xossalari.

Galogenlarni tabobatda.
Galogenlarning tabiatda tarqalishi. Braom yod va boshqalarining birikmalarining fizikaviy kimyovi xossalari.
Reja:
Galogenlar haqida tushuncha.

Galogenlarning fizikaviy va kimyoviy xossalari.

Molekulyar tizimi.

Braom yod va boshqalarining birikmalarining fizikaviy kimyovi xossalari.

Galogenlarni tabobatda.
Galogenlarning tabiatda tarqalishi. Braom yod va boshqalarining birikmalarining fizikaviy kimyovi xossalari.
Reja:
Galogenlar haqida tushuncha.

Galogenlarning fizikaviy va kimyoviy xossalari.

Molekulyar tizimi.

Braom yod va boshqalarining birikmalarining fizikaviy kimyovi xossalari.

Galogenlarni tabobatda.

GALOGENLAR.

Galogenlar (VII gruppa p-elementlari) ga ftor F, xlor CI, brom Br, yod J va astat At kiradi.

Galogen so’zi yunoncha «golos» (tuz) va «genodos» (tug’diruvchi ) so’zidan kelib chiqqan. Galogenlarning dastlabki to’rttasi tabiatda anchagina tarqalgan. Oxirgi galogen - astat esa tabiiy radioaktiv yemirilishlarning oraliq maxsulotlari tarkibida uchraydi. Galogenlar atomlarining sirtqi qavatida yettitadan elektron (s²p⁵ - elektronlar) bo’ladi. Shu sababli, galogen atomi o’ziga yana bitta elektron biriktirib olib, o’zining sirtqi qavatini sakkiz elektronli (ya'ni S²P⁶) oktet konfigurasiyaga o’tkazishga intiladi. Galogenlarning xammasi xam erkin xolatda kuchli oksidlovchilar bo’lib, ayniqsa, ftor bizga ma'lum bo’lgan barcha oksidlovchilar orasida eng kuchlisi xisoblanadi. Galogenlar gruppasining birinchi a'zosi ftor boshqa galogenlardan birmuncha farq qiladi. U faqat - 1 ga teng bo’lgan oksidlanish darajasiga ega. Uning kislorodli birikmasi -F₂O da xam ftor - 1 valentlidir; shuning uchun F₂O ning nomi kislorod ftorid deyiladi. Ftorning vodorodli birikmasi vodorod ftorid H₂F₂ suvda yaxshi eriydigan suyuqlik.

CI₂, Br₂, va J₂ o’zlarining ko’pchilik birikmalarida - 1 valentli bo’ladi. Bu elementlar yana boshqa valentliklarni xam namoyon qila oladi. HCI, HBr, HJ ning suvdagi eritmalari kuchli kislotalar bo’lib, HCI dan HJ ga o’tgan sayin kislotaning kuchi ortib boradi, chunki C1^-1, Br^-1, J^-1 qatorida chapdan o’ngga o’tgan sari ionning zaryadi o’zgarmagan xolda radiusi kattalasha boradi. Shu sababli HCI, HBr, HJ ning qaytaruvchilik xossalari xam HCI dan HJ ga tomon kuchayib boradi.

CI₂, Br₂, J₂ o’z birikmalarida - 1 dan tashqari +1 dan +7 ga qadar oksidlanish darajalarini namoyon qila oladi.

+1 HCIO, HBrO, HJO

+5 HCIO₃, HBrO₃, HJO₃

+7 HCIO₄, H₅JO₆

Xlor CL₂, tartib nomeri Z=17, atom og’irligi 35,5 izotoplarning massa sonlari 35 va 37. Elektron konfigurasiyasi 1S²2S²2p⁶3S²3r⁵

Xlorni 1774 yili Sheyele xlorid kislotaga MnO₂ ta'sir ettirish yo’li bilan kashf etgan. Faqat 1810 yilda Devining xizmatlari tufayli, xlor ximiyaviy element sifatida tanilgan (yunoncha «xloros»-yashil-sariq)

Xlor tabiatda, yer qobig’ida og’irlik jixatidan 4,810^-2 % tarqalgan. Xlor tabiatda birikmalar xolida bo’ladi: NaCI, NaCIKCI, MgCI₂6H₂O, MgSO₄KCI3H₂O. NaCI tuzi xlor sanoati uchun zaruriy xom ashyodir. Inson organizmida qariyb 0,25% gacha xlor bo’ladi. Nixoyat, oshqozon suyuqligida 0,3-0,4% HCL ning bo’lishi juda katta fiziologik axamiyatga ega. Inson va xayvonlar organizmida NaCI ning borligi organizm xujayralarida «suv balansini» boshqarib turadi.

Tabiiy birikmalarda xlor ikki izotop xolida uchraydi: ³⁵₁₇Cl, ³⁷₁₇Cl. Xlorning tabiiy izotoplaridan tashqari 5 ta sun'iy radioaktiv izotoplari ³³₁₇Cl, ³⁴₁₇Cl, ³⁶₁₇Cl, ³⁸₁₇Cl, ³⁹₁₇Cl lar olingan.

Laboratoriyada xlor asosan xlorid kislotaga oksidlovchilar ta'sir ettirish yo’li bilan olinadi.

4HCI+MnO₂=CI₂+MnCI₂+2H₂O

16 HCI +2KMnO₄=5CI₂+2MnCI₂+2KCI+8H₂O
Texnikida Cl₂ faqat osh tuzini suvdagi eritmasini elektroliz qilish yo’li bilan olinadi.

elektroliz

Texnikada 2NaCI+2H₂O  H₂+CI₂+2NaOH
Shunday qilib, bu reaksiyadan asosiy maqsad NaOH olish bo’lsada, qo’shimcha maxsulot sifatida juda ko’p miqdorda Cl₂ olinadi.

Xlor sariq-yashil tusli gaz, uning qaynash xarorati-34^oS; qotish xarorati - 102,4^oS. Xlor molekulasi 727^oS da 0,03%, 1727^oS da esa 52% parchalanadi. Uy xaroratida bir xajm H₂O da 2,3 xajm CI₂ eriydi. Xlorning suvdagi eritmasi «xlorli suv» dan + 8^oC dan past xaroratlarda CI₂ x 8H₂O tarkibli xlor gidrat ajratib olinishi mumkin.

Vodorod xlorid olishning yana bir usuli-osh tuziga konsentrlangan H₂SO₄ ta'sir ettirishdir. Reaksiya ikki bosqichda boradi:

NaCI+H₂SO₄=NaHSO₄+HCI (odatdagi xarorat)

NaCI+NaHSO₄=Na₂SO₄+HCI (800^oC da)

Vodorod xlorid odatdagi sharoitda gaz, uning qaynash xarorati -84,90 C, muzlash xarorati - 114,8^oC, 20^oC da 1l suvda 450 litr HCI gazi eriydi.

HCI ning suvdagi (37,29%) eritmasi kuchli kislota bo’lib, xlorid kislota (tuz kislotasi) nomi bilan yuritiladi. Xlorid kislota eritmasi past xaroratlarga qadar sovitilganda HCIH₂O, HCI2H₂O, HCl3H₂O tarkibli kristallgidratlar xosil bo’ladi.

Xlor bilan kislorod bevosita birikmaydi, lekin bilvosita yo’llar bilan xlorning quyidagi oksidlari olingan: Cl₂O, ClO₂, CI₂O₆ (yoki ClO₃), Cl₂O₇

Shuningdek, ClO₂ va Cl₂O parchalanganda oraliq maxsulot sifatida ClO xosil bo’lishi xam isbot qilingan.

Cl₂O-xlor(I)-oksid, quruq simob(II)- oksidga 0^o C da xlor yuborish yo’li bilan xosil qilinadi:

2Cl₂+HgO=HgCl₂+Cl₂O

Cl₂O- sariq qo’ng’ir gaz, u beqaror modda bo’lganidan salga portlaydi. Bu moddaning dipol momenti 1,96 debay, xlor atomi bilan kislorod atomi orasidagi masofa(CI-O-masofasi) 1,6 8 A^o ga teng. CIO- gipoxlorit- ion nomi bilan yuritiladi masalan, NaCLO- natriy gipoxlorit deyiladi. Gipoxlorit kislota (HCLO), u xlorning gidrolizi natijasida xosil bo’ladi: CL₂+H₂O --> HCLO + HCL.

HCLO juda kuchsiz kislotalardan xisoblanadi: uning dissosilanish konstantasi K=310^-8 ga teng. Gipoxlorit kislota parchalanib, atomar kislorod chiqarib turadi.

HCLO=HCL+O

Shu sababli nam xlor oqartirish xossasiga ega bo’ladi. Gipoxloritlarni olish uchun ishqorlarning eritmalariga xlor ta'sir etiriladi:

CL₂+2NaOH=NaCL+NaCLO+H₂O

Bu reaksiya natijasida xosil bo’lgan suyuqlik ko’p vaqtlardan beri Laborak suvi nomi bilan oqartirish maqsadlari uchun ishlatilib keladi. Kaliy gidroksid eritmasiga CL yuborilishidan xosil bo’lgan suyuqlik javel suvi deyiladi va matolarni oqartirish uchun ishlatiladi. Gipoxlorit kislota tuzining oqartirish xossasi quyidagi reaksiyaga asoslangan:

KCLO+CO₂+H₂O=HCLO+KHCO₃ , HCLO=HCL+O

Oqartirish, shuningdek, dizenfeksiya qilish uchun xlorli oxak keng ishlatiladi, modda Ca(OH)₂ga CL₂ ta'sir ettirib olinadi.

2Ca(OH)₂+2CL₂=CaCL₂+Ca(CLO)₂+2H₂O

Ca(CLO)₂+CO₂+H₂O=CaCO₃+2HCLO

Qaynoq ishqor eritmasiga CI₂ yuborish yo’li bilan bertole tuzi KCIO₃ olinadi:

6KOH+3CI₂=5KCI+KCIO₃+3H₂O

Galogenlarning ko'rinishi qanday?

Pastki rasmda uchta halogen ko'rsatilgan. Chapdan o'ngga: xlor, brom va yod. Ftorni ham, astatinni ham shisha idishlarda saqlash mumkin emas, chunki ikkinchisi uning korroziyasiga qarshi turmaydi. Galogenlarning organoleptik xossalari ularning guruhi bo'yicha yod elementiga o'tishi bilan qanday o'zgarishini e'tiborga oling.

Ftor - sarg'ish tusga ega gaz; xlor ham, ammo yashil-sariq; brom quyuq qizil rangli suyuqlikdir; yod, binafsha rangga bo'yalgan qora qattiq moddalar; va astatin, qorong'u, porloq metall qattiq.

Galogenlar davriy jadvalning deyarli barcha elementlari bilan, hatto ba'zi zo'r gazlar bilan (masalan, ksenon va kripton) ham reaksiyaga kirishishga qodir. Bunda ular atomlarni eng kuchli oksidlanish darajalariga qadar oksidlab, ularni kuchli oksidlovchi moddalarga aylantirishi mumkin.

Xuddi shunday, ular ba'zi bir atomlarini bog'lashda yoki almashtirishda ular molekulalarga o'ziga xos xususiyatlarni beradi. Ushbu turdagi birikmalar galogenidlar deb ataladi. Aslida, galogenidlar galogenlarning asosiy tabiiy manbai bo'lib, ularning ko'pi dengizda eriydi yoki minerallarning bir qismidir; bunday ftorit (CaF) holati₂).

Galogenlar ham, galogenidlar ham keng qo'llanilish doirasiga ega; sanoat yoki texnologik, tosh tuzi (natriy xlorid) kabi ba'zi bir ovqatlar ta'mini shunchaki ta'kidlash uchun.

Galogenlarning fizikaviy va kimyoviy xossalari

Atom og'irliklari

Ftor (F) 18,99 g / mol; Xlor (Cl) 35,45 g / mol; Brom (Br) 79,90 g / mol; Yod (I) 126,9 g / mol va Astat (At) 210 g / mol,

Jismoniy holat

Gazsimon faza; Cl gaz; Suyuq br; Men qattiqman va qattiqman.

Rang

F, och sariq-jigarrang; Cl, och yashil rang; Br, qizil-jigarrang; Men, binafsha va At, metall qora * * (taxmin qilingan)

Erish nuqtalari

F -219,6 ° S; Cl -101,5 ° C; Br -7,3 ° C; Men 113,7º C va 302º C da.

Qaynatish nuqtalari

F -11,12 ° S; Cl -34,04 ° C; Br 58,8 ° C; Men 184,3º C va? 337º C da.

Zichlik 25º C da

F- 0,0017 g / sm³; Cl - 0,0032 g / sm³; Br - 3.102 g / sm³; I - 4,93 g / sm³ va At - 6,2-6,5 g / sm³

Suvda eruvchanligi

Cl - 0,091 mmol / sm³; Br - 0,21 mmol / sm³ va I- 0,0013 mmol / sm³.

Ionizatsiya energiyasi

F- 1,681 kJ / mol; Cl - 1,251 kJ / mol; Br - 1,140 kJ / mol; I- 1,008 kJ / mol va At- 890 kJ / mol.

Elektr manfiyligi

F- 4.0; Cl - 3.0; Br - 2,8; I- 2.5 va At- 2.2.

Galogenlarning valentlik qobig'ida 7 ta elektron bor, shuning uchun ularning elektronni olishga intilishi juda katta. Shuningdek, galogenlar kichik atom radiuslari va valentlik elektronlariga yadroning katta tortishishi tufayli yuqori elektr manfiylikka ega.

Reaktivlik

Galogenlar yuqori reaktivdir, bu ularning toksikligini tushuntiradi. Bundan tashqari, ular oksidlovchi moddalardir.

Reaktivlikning pasayish tartibi: F> Cl> Br> I> At.

Tabiatdagi holat

Galogen atomlari katta reaktivligi tufayli tabiatda erkin emas; aksincha, ular agregatlarda yoki kovalent bog'lanishlar bilan bog'langan diatomik molekulalar shaklida uchraydi.

Molekulyar tuzilmalar

Galogenlar tabiatda elementar atomlar sifatida emas, balki diatomik molekulalar sifatida mavjud. Biroq, ularning barchasi chiziqli molekulyar tuzilishga ega bo'lgan umumiy xususiyatga ega va farq faqat ularning bog'lanishlari uzunligi va molekulalararo o'zaro ta'sirida.

X-X (X) chiziqli molekulalari₂) beqarorligi bilan ajralib turadi, chunki ikkala atom ham juft elektronni o'zlariga qattiq tortadi. Nima uchun? Uning tashqi elektronlari Zef juda yuqori samarali yadroviy zaryadga ega. Zef qanchalik baland bo'lsa, X-X havolasining masofasi shunchalik kichik bo'ladi.

Guruhga tushganingizda, Zef zaiflashadi va bu molekulalarning barqarorligi oshadi. Shunday qilib, reaktivlikning kamayish tartibi: F₂> Cl₂> Br₂> Men₂. Ammo astatinni ftor bilan taqqoslash nomuvofiqdir, chunki ularning radioaktivligi tufayli etarlicha barqaror izotoplar noma'lum.

Molekulalararo o'zaro ta'sirlar

Boshqa tomondan, uning molekulalarida dipol momenti yo'q, ular apolardir. Bu haqiqat uning zaif molekulalararo o'zaro ta'siriga javobgardir, uning yagona yashirin kuchi - bu tarqalish yoki London kuchi, bu atom massasi va molekulyar maydonga mutanosibdir.

Shu tarzda F ning kichik molekulasi₂ unda qattiq jismni hosil qilish uchun etarli massa yoki elektronlar yo'q. Mendan farqli o'laroq₂, yod molekulasi, shu bilan birga binafsha bug 'beradigan qattiq moddalar bo'lib qoladi.

Brom ikkala ekstremal orasidagi oraliq misolni anglatadi: Br molekulalari₂ ular suyuq holatda paydo bo'lish uchun etarlicha ta'sir o'tkazadilar.

Astatin, ehtimol uning kuchayib borayotgan metall xususiyati tufayli, At kabi ko'rinmaydi₂ At atomlari kabi metall bog'lanishlarni hosil qiladi.

Uning ranglariga (sariq-yashil-sarg'ish-qizil-binafsha-qora) nisbatan eng to'g'ri tushuntirish molekulyar orbital nazariyasiga (TOM) asoslangan. Oxirgi to'liq molekulyar orbital bilan keyingi energiya eng yuqori energiyaga ega bo'lgan (anti-bog'lanish) orasidagi energetik masofani to'lqin uzunliklari oshib borishi bilan foton yutish orqali engib chiqamiz.

Halidlar

Galogenlar reaksiyaga kirib, noorganik yoki organik ravishda galogenidlarni hosil qiladi. Vodorod ftorid (HF), vodorod xlorid (HCl), brom vodorod (HBr) va vodorod yodid (HI): vodorodli galogenidlar.

Ularning barchasi suvda erigan kislotali eritmalar hosil qiladi; shunday kislotali, shuning uchun HF har qanday shisha idishni buzishi mumkin. Bundan tashqari, ular juda kuchli kislotalarni sintez qilish uchun boshlang'ich materiallar hisoblanadi.

Metallning valentligiga bog'liq bo'lgan kimyoviy formulalarga ega bo'lgan metall halogenlar deb ataladiganlar ham mavjud. Masalan, gidroksidi metalli galogenidlar MX formulaga ega va ular orasida: NaCl, natriy xlorid; KBr, kaliy bromidi; CsF, ftor sezyum; va LiI, lityum yodid.

Ishqoriy tuproq metallari, o'tish metallari yoki p bloki metallarining galogenidlari MX formulasiga ega_n, bu erda n - metallning musbat zaryadi. Shunday qilib, ularning ayrim misollari: FeCl₃, temir triklorid; MgBr₂, magniy bromidi; AlF₃, alyuminiy triflorid; va CuI₂, kubik yodidi.

Shu bilan birga, galogenlar uglerod atomlari bilan ham bog'lanish hosil qilishi mumkin; shuning uchun ular organik kimyo va biokimyoning murakkab dunyosiga kirib borishlari mumkin. Ushbu birikmalar organik galogenidlar deb ataladi va umumiy kimyoviy formulaga ega RX, X har qanday galogen.

Galogenlarning ishlatilishi / qo'llanilishi

- Xlor

Sanoat sohasida

-Bromin va xlor to`qimachilik sanoatida junni oqartirish va davolash uchun ishlatiladi, shu bilan namlanganda uning qisqarishini oldini oladi.

-Ditritni dezinfektsiyalovchi sifatida va ichimlik suvi va suzish havzalarini tozalash uchun ishlatiladi. Bundan tashqari, xlordan olingan aralashmalar kir yuvish va qog'oz sanoatida qo'llaniladi.

- Maxsus batareyalar va xlorli uglevodorodlar ishlab chiqarishda foydalanishni toping. Bundan tashqari, u go'sht, sabzavot, baliq va mevalarni qayta ishlashda ishlatiladi. Shuningdek, xlor bakteritsid agenti sifatida ishlaydi.

-U terini tozalash va tozalash, tsellyulozani oqartirish uchun ishlatiladi. Triklorid azot ilgari unni sayqallash va konditsioner sifatida ishlatilgan.

-Fosfen gazi (COCl₂) ko'plab sanoat sintez jarayonlarida, shuningdek, harbiy gazlarni ishlab chiqarishda qo'llaniladi. Fosfen juda zaharli va gaz ishlatilgan Jahon urushida ko'plab o'limlarga sabab bo'ladi.

-Bu gaz hasharotlar va fumigantlarda ham mavjud.

-NaCl juda ko'p miqdordagi tuz bo'lib, u ovqatni ziravorlashda va chorva mollari va parrandalarni saqlashda ishlatiladi. Bundan tashqari, u tanadagi regidratatsiya suyuqliklarida og'iz orqali ham, tomir orqali ham qo'llaniladi.

Tibbiyotda

-Dori-darmonlarga bog'laydigan halogen atomlari ularni ko'proq lipofil qiladi. Bu dori-darmonlarni hujayra membranalarini osonlikcha kesib o'tish, uni tashkil etuvchi lipidlarda eritish imkonini beradi.

-Xlor markaziy asab tizimining neyronlariga GABA nörotransmitteri retseptorlari bilan bog'langan ion kanallari orqali tarqaladi va shu bilan sedativ effekt hosil qiladi. Bu bir nechta anksiyolitiklarning ta'sir qilish mexanizmi.

-HCl oshqozonda mavjud bo'lib, u oziq-ovqat mahsulotlarini qayta ishlashga yordam beradigan kamaytiruvchi muhit yaratib aralashadi. Bundan tashqari, HCl proteinlar gidrolizini boshlaydigan ferment bo'lgan pepsinni faollashtiradi, bu protein moddasining ichakka singib ketishidan oldingi bosqich.

Boshqalar

-Gidroklorik kislota (HCl) hammomlarni tozalashda, o'quv va ilmiy laboratoriyalarda va ko'plab sohalarda qo'llaniladi.

-PVC (Polivinilxlorid) - bu kiyim-kechak, pol plitkalari, elektr kabellari, egiluvchan quvurlar, quvurlar, shishiriladigan inshootlar va tom plitkalarida ishlatiladigan vinil xlorid polimer. Bundan tashqari, xlor boshqa plastik materiallarni ishlab chiqarishda oraliq vosita sifatida ishlatiladi.

-Xlor bromni ajratib olishda ishlatiladi.

-Metilxlorid behushlik funktsiyasini bajaradi. Bundan tashqari, u ma'lum silikon polimerlarni ishlab chiqarishda va yog'lar, yog'lar va qatronlar olishda ishlatiladi.

-Xloroform (CHCl₃) ko'plab laboratoriyalarda, ayniqsa, organik kimyo va biokimyo laboratoriyalarida o'qitishdan tortib to tadqiqotgacha ishlatiladigan erituvchidir.

- Va nihoyat, xlorga nisbatan trikloretilen metall qismlarini yog'sizlantirish uchun ishlatiladi.

- Brom

-Bromin oltin qazib olish jarayonida va neft va gaz quduqlarini burg'ulashda ishlatiladi. Plastmassa va gaz sanoatida olovni ushlab turuvchi vosita sifatida ishlatiladi. Brom olovni kisloroddan ajratib, uning o'chishiga olib keladi.

- Bu gidravlik suyuqliklarni ishlab chiqarishda vositachi, sochlarni sovutish va quritish uchun vositalar va sochlarni shakllantirish uchun preparatlar. Bromli kaliy fotografiya plitalari va qog'ozlarini tayyorlashda ishlatiladi.

-Kaliy bromidi antikonvulsant sifatida ham qo'llaniladi, ammo tuz nevrologik disfunktsiyalarni keltirib chiqarishi mumkinligi sababli uni ishlatish kamaygan. Bundan tashqari, uning yana bir keng tarqalgan ishlatilishi infraqizil spektroskopiya orqali qattiq namunalarni o'lchash uchun chip hisoblanadi.

-Brom aralashmalari pnevmoniyani davolashda ishlatiladigan dorilarda mavjud. Shuningdek, brom aralashmalari Altsgeymer kasalligini davolashda olib boriladigan sinovlarda ishlatiladigan dorilarga kiritiladi.

-Bromin yoqilg'i sifatida ko'mirdan foydalanadigan elektr stantsiyalarida simob bilan ifloslanishini kamaytirish uchun ishlatiladi. Bundan tashqari, u to'qimachilik sanoatida turli xil rang bo'yoqlarini yaratish uchun ishlatiladi.

-Metil brom tuproq va uylarni fumigatsiya qilish uchun pestitsid sifatida ishlatilgan, ammo uning ozonga zararli ta'siri foydalanishni cheklab qo'ygan.

-Galogen lampalar qizdiradi va oz miqdordagi brom va yod qo'shilishi lampochkalarning hajmini kamaytirishga imkon beradi.

- yod

-Yod tanadagi metabolizmni boshqaruvchi gormon bo'lgan qalqonsimon bezning ishlashida ishtirok etadi. Qalqonsimon bez T3 va T4 gormonlarini ajratadi, ular maqsad organlariga ta'sir qiladi. Masalan, yurak mushaklaridagi gormonal ta'sir qon bosimi va yurak urish tezligining oshishiga olib keladi.

-Hamda yod kraxmal borligini aniqlash uchun ishlatiladi. Kumush yodid - fotosuratlarni ishlab chiqishda ishlatiladigan reaktiv.

- Ftor

-Tish pastalariga qorin bo'shlig'ining oldini olish uchun ba'zi ftorli birikmalar qo'shiladi. Ftorning hosilalari turli anestezikalarda mavjud. Farmatsevtika sanoatida ular ftoridni organizmga ta'sirini yaxshilanishini o'rganish uchun dorilarga kiritadilar.

-Gidroflorik kislota shishani maydalash uchun ishlatiladi. Shuningdek, galogonlar ishlab chiqarishda (yong'inga qarshi gazlar, masalan, freon). Ftorli birikma uning tozalanishiga erishish uchun alyuminiy elektrolizida ishlatiladi.

-Antilflektiv qoplamalar tarkibida ftor birikmasi mavjud. Bu plazma ekranlar, tekis ekranlar va mikroelektromekanik tizimlarni ishlab chiqarishda qo'llaniladi. Ftor ba'zi bir keramikalarda ishlatiladigan loyda ham mavjud.

- Astato

Qalqonsimon bez faoliyatini boshqarishda astatinning yodga yordam berishi mumkin deb o'ylashadi. Shuningdek, uning radioaktiv izotopi (²¹⁰At) sichqonlardagi saraton tadqiqotlarida ishlatilgan.

Galogenlar
Galogenlar Mendeleyev kimyoviy elementlar davriy

Galogenlar Mendeleyev kimyoviy elementlar davriy

jadvalining VII a guruhchasini tashkil etuvchi

elementlar (ular beshta) uchun qo‘llanadigan

umumiy nomdir. Galogenlar turkumiga xlor, ftor,

brom, yod va astat elementlari kiradi. «Galogen»

atamasini 1811 yilda olmon kimyogari I.Shveyger

tomonidan, ishqoriy metallar bilan birikib, tuz

hosil qiladigan xlor elementini atash uchun taklif

qilgan edi. «Galogen» so‘zi yunon tilidagi «tuz

tug‘diruvchi» ma’nosini bildiradi.

Lekin Shveygerning taklifi umume’tirof etilmadi va

Lekin Shveygerning taklifi umume’tirof etilmadi va

taklifligicha qolib ketdi. Keyinroq esa bu atama

yana kun tartibiga chiqdi va xlor va unga yondosh

elementlarga qo‘yilgan umumiy guruh nomi sifatida

fanga kirib keldi.Galogenlarning barchasi

metallmaslardir. Lekin yodda va sun’iy olingan

astatda kuchsiz metallxossalari borligi

aniqlangan.Galogenlarni o‘rganish nazariy va

amaliy kimyoning taraqqiyotida muhim ahamiyat

kasb etadi

Elementlarning tabiiy guruhlari haqidagi

Elementlarning tabiiy guruhlari haqidagi

tushuncha davriy qonunni kashf etishda katta

ahamiyatga ega bo‘ldi. Kislotalarning tarkibi va

xossalari, ularning kuchi va oksidlash

xususiyatlariga oid hozirgi tasavvurlar

galogenlarning kislorodli va vodorodli birikmalarini

o‘rganish tufayli shakllangandir.

Ftordan yodga o‘tishfa galogenlar ba’zi

xossalarining turlicha o‘zgarishlarga asoslanib,

rus olimi Ye.V.Biron ikkilamchi davriylik hodisasi

rus olimi Ye.V.Biron ikkilamchi davriylik hodisasi

mavjudligini aniqladi (masalan xlor kislorodli

birikmalarning mustahkamligi, ftorning shunday

birikmalarining mustahkamligidan kuchliroqdir;

bromda bu xossa yanada susayadi va yodga

borganda ortadi). Uglevodorodlarning galogenli

hosilalari ko‘pchilikorganik moddalarni olishda juda

muhim oraliq mahsulot bo‘lib xizmat qiladi.

Huddi ana

Huddi ana

shulardan foydalanish XIX asrda organik

kimyoning taraqqiy etishiga katta turtki bergan

edi. Xlorlash usuli mineral va rudalardan turli

metallarni ajratib olishda keng qo‘llaniladi.

Yodidlarni termik parchalash yo‘li bilan tozalik

darajasi nihoyatda yuqori bo‘lgan metallar olinadi.

Hozirgi vaqtda ftor kimyosi mustaqil ilmiy fab

sifatida ajralib chiqqan.