О. Mavlonov, Т. Tilavov, В. Aminov biologiya

100

---

В vitaminlari guruhi. 
Bu guruhga 
Bp 
B2, B6, B
12
kabi bir qancha vitaminlar 
kiradi. B] vitamini uglevodlar almashinuviga ta’sir qiladi. Shuning uchun bu 
vitamin yetishmaganida karbonsuvlar jadal almashinadigan organ va to'qimalar 
(yurak, nerv sistemasi, muskullar) ishi buziladi.
Bj 
vitamini 
boshoqli va dukkakli ekinlar donida va tuxum sarig‘ida, oz 
miqdorda ayrim sabzavot va mevalarda, ya’ni ismaloq, sabzi, karam, piyoz va 
olma mevasida bo‘ladi. Ovqatda 
vitamini yetishmaganida beri-beri kasalligi 
kelib chiqadi. Bu kasallikda tomir tortishib, ko‘krak qafasi, diafragma va qoi-oyoq 
muskullari shol b oiib qoladi. Dgari bu kasallik Tinch okean orollarida yashovchi, 
ko‘p guruch iste’mol qiladigan xalqlar orasida keng tarqalgan edi.
Bl2 vitamini 
biologik o‘ta faol modda. Metionin aminokislotasi, nuklein 
kislotalar sintezi, qon hosil boiishida ishtirok etadi. Bu vitamin tanqisligi, odatda, 
oshqozon-ichak kasalliklari ta’sirida uning ichak orqali so'rilishinmg buzilishi 
natijasida kelib chiqadi. B
12
vitamini, asosan hayvon mahsulotlari bilan organizmga 
tushadi, bakteriyalar ishtirokida odam ichagida ham oz miqdorda sintezlanadi. 
Bu vitamindan tibbiyot, chorvachilik va parrandachilikda keng foydalaniladi. B
12
vitamini yetishmasa kamqonlik paydo boiadi.
D vitamini. 
Bu vitamin organizmda kalsiy va fosfor almashinuvi, umuman 
suyaklanish jarayonida katta ahamiyatga ega, Bu vitamin yetishmaganida, orga­
nizmda kalsiy va fosfor almashinuvi buzilishi oqibatida bolalarda 
raxit
kasalligi 
paydo boiadi. Raxit bilan og‘ngan bolaning suyaklari to‘g‘ri shakllanmaydi, 
oyoqlari qiyshiq o‘sadi, qorni kattalashadi. Baliq yog‘i, jigar, sariyog1, baliq ikrasi, 
tuxum D vitaminiga boy boiadi. Quyosh nuri ta’sirida odam terisida D vitamini 
sintezlanadi. Shuning uchun yosh bolalarni ertalab va kechqurunlari ochiq havoda 
sayr qildirish lozim.