О. Mavlonov, Т. Tilavov, В. Aminov biologiya

avitaminoz
deyiladi. Vitaminlar organizmda sodir boiadigan kimyoviy reaksiya- 
lami kuchaytiradi va oziq moddalar o‘zlashtirilishiga ta’sir ko'rsatadi. Fermentlar 
tarkibiga kirib, ularning normal funksiyasi va faolligini ta’minlaydi. Organizmda 
vitamin yetishmaganida moddalar almashinuvi izdan chiqib, odamning mehnat 
qobiliyati, yuqumli kasalliklarga chidamliligi pasayadi. Vitaminlar organizmga 
juda kam miqdorda (sutkada bir necha mkg dan bir necha mg gacha) kerak. 
Ular organizmda sintezlanmaydi yoki juda kam sintezlanadi. Odam organizmi 
vitaminlarni, asosan, o‘simlik va hayvon mahsulotlaridan oladi. Organizmda 
ayrim vitaminlarning hosil boMishida ichakda yashovchi mikroorganizmlar katta 
ahamiyatga ega. 
0
‘simliklarda vitamin hosil qiluvchi moddalar - provitaminlar 
(masalan, karotinoidlar) bor. Odam va hayvonlar organizmida ulardan vitaminlar 
hosil bo‘ladi.
A vitam ini, asosan, baliq yog‘i, sariyog‘, sut, tuxum sarig‘i, baliq ikrasi va 
boshqa hayvon mahsulotlarida mavjud. 
0
‘simliklardan sabzi, ismaloq, pomidor, 
o‘rik va qizil garmdorida bu vitaminni hosil qiladigan karotin moddasi boiadi. 
A vitamini organizmning o'sishi va rivojlanishiga ta’sir ko'rsatadi. Bu vitamin 
yetishmaganida ko‘pincha shabko‘rlik paydo boiadi. Bolalar ovqatida A vitamini 
yetishmaganida ularning bo'yi va sochlari yaxshi o'smaydi, tishlarining shakllanishi 
buziladi. 0 ‘pka va ichakning jarohatlanishi kuzatiladi. Odam har kuni 1 g ga yaqin 
A vitamini iste’mol qilishi lozim.
С vitam ini oqsillar va karbonsuvlar almashinuviga ta’sir qiladi. Bu vitamin 
na’matak, qora smorodina, limon, apelsin. piyoz, sarimsoq, ko‘pchilik o'simliklar 
mevasi va o‘simliklarning yashil qismi, ayniqsa novdasida hamda ko‘katlarda 
mavjud. Organizmda С vitamini yetishmaganida 
singa
kasalligi paydo boiadi. 
Bu kasallikda odamning tish milklari qonaydi, og‘zining shilliq pardasiga mayda 
yaralar toshadi. tishlari tushib ketadi va bo‘g‘imlari ogViydi. Kamqonlik paydo 
boiadi hamda immuniteti keskin pasayib ketadi.