О. Mavlonov, Т. Tilavov, В. Aminov biologiya

Topshiriqlarga javob yozing va javobingizni tekshirib ko‘ring:
1. Oqsillar almashinuvini tartib bilan ko‘rsating: A - oqsillar hujayra organoidlari 
qurilishiga sarflanadi. В - aminokislotalar so‘riladi, D - aminokislotalardan oqsil­
lar sintezlanadi, E - aminokislotalar hujayralarga boradi, F - aminokislotalarga 
parch alanadi.
2. Uglevodlar almashinuvini tartib bilan ko‘rsating: A - bir qismi jigar, muskullarga 
boradi, В - glukozaga parchalanadi, D - hayvon kraxmaliga aylanadi, E -
boshqa qismi parchalanib, energiya hosil qiladi, F - energiya hujayrada kimyoviy 
jarayonlarga sarflanadi.
3. Yogiar almashinuvini tartib bilan ko'rsating: A - oraliq mahsulotlar ichak vorsinka- 
lariga o‘tadi, В - ortiqcha qismi teriosti kletkasi va organlar atrofida to‘planadi, 
D - vorsinkalar limfasiga o‘tadi; E - limfada organizm uchun zarur yogiar 
sintezlanadi, F - ichakda glitserin va yog‘ kislotalarga parchalanadi, G - barcha 
organ va to‘qimalarga tarqaladi.
Olylab javob bering:
1
. Issiq havoda suv ter bezlari orqali bug'lanib, tana haroratining oshib ketishiga yo‘l 
qo'ymaydi. Ana shu sababdan yozning issiq kunlarida ko‘p suv ichiladi. Nima 
sababdan toza suv chanqoqni tez qondirmaydi, mineral suvlar esa qondiradi?
2. Organizmda biror modda yetishmaganda bu modda boshqa moddalar hisobidan hosil 
boiishi mumkin. Nima sababdan non yoki shirinlik ko‘p iste’mol qiladigan odam 
tez semirib ketadi?
3. Ovqat hazm qilish bezlarining faoliyatiga ko'rsatiladigan gumoral ta’sirlar nimalardan 
iborat?
^
99

---

32-§. Vitaminlar va ularning ahamiyati
Vitam inlar. Vitaminlar (lot. 
vita -
hayot va 
amin,
hayot aminlari) - tirik 
organizmda juda muhim biokimyoviy va fiziologik funksiyalarni bajaradigan 
yuqori molekulali birikmalar. Vitaminlar lotin alifbosidagi А, В, C, D, E va 
boshqa bosh harflar orqali ifodalanadi.
Vitaminlarni o‘rganishga rus olimi N.I. Lunin asos solgan. Bu terminni 
1912-yilda polyak olimi K. Funk taklif etgan. Organizmda vitamin yetishmasligi