O. M. Yoriyev Buxoro davlat universiteti umumiy kimyo

NaCN
-►
Аг - CN + Na
2
S0
3
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Arensulfokislotalarning hosilalari
Arensulfokislotalar karbon kislotalar singari galogenangid-
ridlar, amidlar va murakkab efirlami hosil qiladi. Bu hosilalarning
olinishi karbon kislotalar hosilalarining olinishiga xshaydi.
Arensulfoxloridlar arensulfokislotalar yoki ularning natriyli
tuzlari va fosfor pentaxloriddan olinadi:
A t - s o 2o h -
A r - S 0
2
6 ”N a -
PC1
5
• Ar - S 0
2
C1 + HCl + 
POCI
3
■
 Ar - S 0
2
C1 + NaCl + РОС1
3
Arenlarga ml xlorsulfon kislota yoki AICI
3
 ishtirokida sulfu-
ril xlorid ta‘sir etganda ham arensulfoxloridlar hosil bladi:
CISO
3
H
-►
Аг - S03H
-HCl
CISO
3
H
H
2
SO
4
Ar-H —
S0
2
C1
2
(A1C13)
-HCl
Ar - S0
2
C1
Arensulfoxloridlar elektrofil xossalarni yaqqol namoyon qila-
di va turli nukleofillar bilan reaksiyalarga oson kirishadi. Ulami
qaytarganda arentiollar (tiofenollar) hosil bladi:
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

[Н]
C
6
H
5
- S 0
2
C1 --------------- ►
C
6
H5-SH + HCl + 2H20
Zn + HCl
merkaptobenzol
(tiofenol)
Arensulfoxloridlar arensulfokislotalarning murakkab efir-
lari, amidlari, gidrazidlari va boshqa hosilalarini sintez qi-
lishda ishlatiladi:
Arensulfokislotalarning 
murakkab 
efirlari 
arensulfokislotaning qattiq natriyli tuzini dimetil - yoki di-
etilsulfat bilan qizdirish, shuningdek, sulfoxloridga spirtyoki
alkogolyatni ta‘sir ettirish bilan olinadi:
150- 160 °C
Аг - S0
2
 - ONa + (CH
3
)
2
S0
4
--------------- ►
 Ar - S 0
2
 - OCH
3
—CH
3
NaS0
4
A r -
S0
2
C1 + ROH --------►
 
A r
- SO? - OR + HCl
Arensulfokislotalarning murakkab efirlari suyuqlikyoki qattiq
moddalardir. Ular spirtlar, fenollar, karbon kislotalar va amin-
larni yaxshi alkillovchi agentlar sifatida ishlatiladi:
Ar - S 0
2
 — OCH
3
 + ROH ---------- ►
 Ar - S 0
2
 - OH + ROCH
3
Arensulfokislotalar murakkab efirlarini ishqorlar ta‘sirida
gidroliz qilinganda O - alkil bog‘i uziladi:
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

• •
A r - S 0
2
- 0 - R + : 0 H ----------►Ar-SCb + R -O H
• •
Arensulfokislotalarning 
amidlari
 (arensulfamidlar) ni olish
uchun arensulfoxloridlarga ammiak, birlamchi yoki ikkilamchi
amin ta‘sir ettiriladi:
A t-S 0
2
C1 + 2 NH
3
------►Ar-S0
2
-NH