O. M. Yoriyev Buxoro davlat universiteti umumiy kimyo

a) CH2N 2 -------►:CH2 + N 2
СНГ СН=СН2 + :CH2-------►H3C-CH - C H 2
СН
2
СН3-С = С - С Н 3 
+ :СН2 -----►Н3С -С = С - С Н 3
сн
2
b) CHC13 +R—ONa------►NaCl + R-OH +:C C12
dixlorkarben
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

СН3-СН =СН 2 + : СС12 ---- ►СН3- С Н - С Н 2
\
/
СС12
СН3
- С = С - С Н 3+ : СС12-----►СН3- С = С-СН3
\
/
3
СС12
Yuqori unum bilan hosil bladigan galogenalkilsiklopropan 
va galogenalkilsiklopropenlar qaytarilganda alkilsiklopropan- 
larga aylanadi:
сн
3
- с н - с н
2
\ /
C C 1 2
[ H ]
N a + C 2H 5O H
+сн3-с н - с н
2 
\ /
сн
2
2. 
Elektrofil guruhlari bor /3-almashingan birikmalarni dega- 
logenlash:
| 
в ^
Y -C H
CH2- X ----------► Y-CH CH2 | - X— ► Y-CH-CH,
-н+ 
\ /
* Ч
- X-
• 
•
снг 
сн.
\ /
сн
2
X = C1, Вг
Y = COR, COOR, C=N, N 0 2
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Siklopentanning olinishi
Sintetiksiklopentanuningkislorodsaqlaganyokityinmagan 
hosilalaridan olinadi:
Zn/H
H, /N i
Siklogeksanning olinishi
Siklogeksan va uning gomologlari tegishli aromatik ug- 
levodorodlarni katalitik gidrogenlash yoki siklogeksanonlarni 
qaytarish bilan olinadi:
Siklogeptanning olinishi
Siklogeptan siklogeptanonni Kijner usulida qaytarish bilan 
olinadi:
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Fizikaviy xossalari
Sikloalkanlar gomologik qatorining birinchi va ikkinchi vakili 
(siklopropan va siklobutan) -gaz, 5 tadan 10 tagacha uglerodi 
bor birikmalar- suyuqlik, yuqori sikloalkanlar esa qattiq mod- 
dalardir. Sikloalkanlarning solishtirma og‘irligi tegishli alkan- 
larnikiga nisbatan katta, qaynash va suyuqlanish harorati esa 
yuqoridir (1-jadval):
1-jadval 
Sikloalkanlarning fizikaviy doimiyliklari