O kzbekiston respubl1kasi oliy ya cprta m axsus ta’lim vazirligi

Transport tarasiga qo‘yiladigan chavoq va malki baliqcha oTkazish nor-
masi (masofa 1 soatlik bo‘lsa)
Baliqchalar
Suv harorati (°C)
Har bir litr suvda 
0
‘tkazish norntasi
Chavoqlar
Oq arnur
10°C
200-500
Oq do'ngpeshana
10°C
500
Karp
10°C
700-1000
Transportirovka usuli va tara turi baliq tashish masofasiga va baliq 
yoshiga bogiiq. Baliqni tashishda avtomobildan, temiryo‘1 xizmatidan, 
samolyot, tirik baliq tashiydigan kcmalardan foydalaniladi. Bulardan 
boshqa baliq tashishda brezent chanalar (bochka), sut bidonlari, vanna- 
lar, polietilen paketlar, tirik baliq tashiydigan avtomashina va boshqalar- 
dan foydalaniladi. lloji boricha tirik baliqlarni maxsus baliq tashish 
transportlari orqali amalga oshirilsa, ish yanada samarali bo‘ladi. Baliq 
chavoqlarini ko'pincha polietilen paketlarda tashiladi. Bunday paketlar 
uzoq masofalarga tashish uchun qulay. Paketlar 30—40 1 hajmga ega, 
millimetrli plyonkadan tayyorlanadi. Paket tomonlaridan biri bogdanadi 
va alangada yaxshilab eritilib tutashtiriladi. Tayyor bo‘lgan paketga suv 
qo'yiladi, odatga ko‘ra paketning yarmigacha snv, so‘ngra lichinkalar joy- 
lashtiriladi. So'ngra paketning suv 
q o ‘ y d g a n
uchiga trubka (nay) qo‘yiladi 
va mustahkam bog'lanadi. Paketning nayi orqali havo yuboriladi. 64- 
rasmda polietilen paketi ko'rsatilgan (kislorod), sohigra nay qisqich bilan 
yaxshilab qisib bogdanadi. Baliqli paketlarni kartonli karobkalarda gori- 
zontal holatda joylashtiriladi. Bunday paketlarni turli xil transport turlari 
bilan xohlagan masofada tashiladi. Suv hajmiga nisbatan baliq qo'yiladi. 
Karp molod (baliqcha)larining nisbati agarda tashish masofasi 5 soatga- 
cha bo'lsa, uning nisbat ko'rsatkichi 1,5:1 ga teng qilib olinadi.
64 -rasm. Baliq solingan (lichinka, malki va molod) polietilenli paket, bir
tomoni bog'langan
Agarda tashish masofasi to 15—20 soatgacha cho‘ziladigan bo'lsa, 
unda mayda baliqlar nisbat 2:1 qabul qilinadi. Eng universal nisbat 4:1 
qabul qilingan boiib, transportirovka qilinadi.
257

---

Remont uchun ajratilgan zotlarni va zotdor ota-onalarni tashish uchun 
yaxshi muddat bu kuz faslidir. Bu paytda suv harorati 5—7°C bo'lgani 
ma’qul. Bir yashar va tovar baliqlarni transportirovka qilishda brezent cha- 
nalardan yoki tirikbaliq tashiydigan mashinalardan foydalaniladi. Xo'jalik 
ichidagi hovuzlarga tashish uchun suv hajmi baliqlar nisbati 1:3 ga tovar 
baliqlar uchun esa suv hajmi nisbati 1:2 ga teng bo'lishi kerak.
Agarda avtosisterna-ATSJR-3 ni avtomashinaga tutashtirilgan bo‘lsa, 
unda kompresser bilan jihozlangan bo'lishi kerak. Bunday texnika orqali 
tashilganda baliqlarning o'tkazish zichligi ancha yuqori bo'ladi. Bahor- 
da va kuzda o'tkazilgan baliq materiallarni va tovar baliqlarni tashishda 
hajmi 1300-1400 1 bo'lgan ANJ 2 mashinasidan foydalaniladi. Bunday 
mashinalarda 400 kg gacha tovar baliq tashish inumkin. Bunday baliq 
tashiydigan sisterna baliq solishdan oldin yaxshilab yuvilishi lozint.
Baliq o'tkazish materialini transportirovka qilishda va tovar baliqni 
tashishda yo'lda to'xtash, suv solish, yonilg'i quyish kabi ishlar uchun 
bir soatdan ortiq vaqt sarflamasligi kerak. Transport harakati paytida 
suv chayqaladi va ma’lum miqdorda kislorodga boyiydi. Transport vo- 
sitasi to'xtaganda suv chayqalmaydi va suv to'xtab qoladi. Natijada, 
suvdagi erigan kislorod miqdori kantayadi va baliqlarning nafas olish 
faoliyati buziladi. Chunki suvdagi organik chiqindilar oksidlanib, suv­
dagi kislorod miqdorini kamaytiradi va eritrna holatiga keladi. Bunday 
paytda majburiy aeratsiya oshiriladi. Nay orqali puflab havo yubori- 
ladi. Agarda bu ishlar yordam bermasa, baliq ahvoli yomonlashaversa, 
unda tara suvining bir qismini yangi suv bilan almashtiriladi. Yangi suv 
qo'yilganda ko'l suvidan yoki hovuz suvidan foydalaniladi.
Quduq suvi yoki vodoprovod suvi solinmasligi kerak. Qo'yilgan suv 
chiqarilgan suv miqdori bilan to'g'ri kelishi kerak. Vodoprovod suvida xlor 
bo'lib, baliqning moddalar almashinuvini buzadi. Quduq suvi esa kuchli 
minerallashgan bo'lib, unda erigan kislorod (1—2 mg/1) kam bo'ladi.
Baliq tashiydigan taradagi baliqni suv havzasiga tushirilayotganda suv 
havzasidagi suv harorati tara suv harorati bilan 1,5—2,0 °C gacha farq qili- 
shi mumkin. Shuning uchun ham taradan baliqni suvga tushirishdan oldin 
uning suv haroratini, suv havzasidagi suv harorati bilan muvofiqlashtiri- 
ladi. Taradagi baliq suvga asta-sekinlik bilan maxsus moslama, brezent- 
nova orqali quyib yuboriladi. Bu ish tara suvining harorati hovuz suvi 
bilan bir xil bo'lgandagina amalga oshiriladi. Agarda suv haroratlari farq 
qilmasa, unda to'g'ridan to'g'ri baliqlar maxsus moslama brezent-nova 
orqali baliqlar suv havzasiga qo'yib yuboriladi. Nova brezentdan qilingan 
bo'lib, uzunligi 3 m, balandligi 20 sm bo'ladi. Quyidagi rasmga e’tibor 
bering: bu usulda baliq nobud bo'lmaydi. 65-rasmda nova ko'rsatilgan.
258

---